मणिपुरी भाषा
| मणिपुरी | |
|---|---|
| ꯃꯩꯇꯩꯂꯣꯟ • মৈতৈলোন | |
 | |
| मूलभाषी | मणिपुर, असम र त्रिपुरा |
| क्षेत्र | भारत, बङ्गलादेश र म्यानमार |
| रैथाने(हरू) | मेइटी |
| मातृभाषी वक्ता | २० लाख |
| सरकारी दर्जा | |
आधिकारिक भाषा |  भारत (आठौँ अनुसूची)
|
अल्पसङ्ख्यक भाषाको रूपमा मान्यता | |
| भाषा सङ्केतहरू | |
| आइएसओ ६३९-२ | mni |
| आइएसओ ६३९-३ | mni |
 | |
मैतै / मेइती (आधिकारिक रूपमा मणिपुरी भनेर चिनिन्छ) उत्तरपूर्वी भारतको भोटबर्मेली भाषा हो। यो मणिपुरको आधिकारिक भाषा र मणिपुरको सम्पर्क भाषा साथै भारतीय गणतन्त्रको २२ आधिकारिक भाषाहरू मध्ये एक हो। मैतै मानिसहरूको मूल निवासी, यो लगभग २० लाख मानिसहरू द्वारा बोलिन्छ, मुख्यतया मणिपुर राज्यमा, तर देशको बाँकी भागहरूमा र छिमेकी म्यानमार र बङ्गलादेशका केही भागहरूमा पनि साना समुदायहरूले बोल्छन्। मणिपुरी भाषा भारतको सबैभन्दा व्यापक रूपमा बोलिने भोटबर्मेली भाषा हो र असमिया र बङ्गाली पछि उत्तरपूर्वी भारतको सबैभन्दा बढी बोलिने आदिवासी भाषा हो।[१]
भौगोलिक वितरण[सम्पादन गर्नुहोस्]
मणिपुरी भाषीको जनसङ्ख्या बङ्गलादेशको सिलेट विभागको सिलेट जिल्ला, मौलभीबाजार जिल्ला, सुनामगन्ज जिल्ला र सुनामगन्ज जिल्ला गरी चार जिल्लाहरूमा पाइन्छ। प्रारम्भिक समयमा ढाका, मयमनसिङ्ह र कुमिल्लामा पनि मेइती बोल्ने जनसङ्ख्या थियो।[२] मणिपुरी भाषा भारतको असम राज्यको बराक उपत्यका क्षेत्रमा बङ्गाली र हिन्दी पछि तेस्रो सबैभन्दा धेरै बोलिने भाषा हो।[३]
लिपि[सम्पादन गर्नुहोस्]
मणिपुरी लिपि भारतीय गणतन्त्रको आधिकारिक लिपिहरू मध्ये एक हो। काङ्गेली लिपि र कोक साम लाइ लिपिको रूपमा पनि चिनिन्छ, यसको अस्तित्वको सबैभन्दा प्रारम्भिक ज्ञात एपिग्राफिक प्रमाण मणिपुरी राजाहरूद्वारा जारी गरिएको ६औँ शताब्दीका सिक्काहरू हुन्, जसमा राष्ट्रिय साहित्य अकादमीले प्रमाणित गरेको मेइटी अक्षरहरू कुँदिएको थियो।[४]
नमुना पाठ[सम्पादन गर्नुहोस्]
मणिपुरी भाषामा मानव अधिकार सम्बन्धी विश्वव्यापी घोषणा पत्रको धारा १:[५]
मणिपुरी लिपि[सम्पादन गर्नुहोस्]
ꯃꯤꯑꯣꯏꯕ ꯈꯨꯗꯤꯡꯃꯛ ꯄꯣꯛꯄ ꯃꯇꯝꯗ ꯅꯤꯡꯇꯝꯃꯤ, ꯑꯃꯗꯤ ꯏꯖꯖꯠ ꯑꯃꯁꯨꯡ ꯍꯛ ꯃꯥꯟꯅꯅ ꯂꯧꯖꯩ ꯫ ꯃꯈꯣꯏ ꯄꯨꯝꯅꯃꯛ ꯋꯥꯈꯜ ꯂꯧꯁꯤꯡ ꯁꯦꯡꯏ, ꯑꯐ ꯐꯠꯇ ꯈꯪꯏ, ꯑꯗꯨꯅ ꯑꯃꯅ ꯑꯃꯒ ꯂꯣꯏꯅꯕ ꯃꯇꯝꯗ ꯃꯆꯤꯟ ꯃꯅꯥꯎꯒꯨꯝꯅ ꯂꯣꯏꯅꯒꯗꯕꯅꯤ ꯫
पूर्वी नागरी लिपि[सम्पादन गर्नुहोस्]
মিওইবা খুদিংমক পোকপা মতমদা নিংতম্মী, অমদি ইজ্জৎ অমসুং হক মান্ননা লৌজৈ। মখোই পুম্নমক ৱাখল লৌশিং শেঙই, অফ ফত্তা খঙই, অদুনা অমনা অমগা লোইনবদা মচীন মনাওগুম্না লোইনগদবনি।
अनुवाद नेपालीमा[सम्पादन गर्नुहोस्]
धारा १. सबै व्यक्तिहरू जन्मजात स्वतन्त्र हुन् ती सबैको समान अधिकार र महत्व छ। निजहरूमा विचार शक्ति र सद्विचार भएकोले निजहरूले आपसमा भातृत्वको भावनाबाट व्यवहार गर्नु पर्छ।
सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]
- ↑ "Language – India, States and Union Territories", Census of India 2011, Office of the Registrar General, पृ: 13–14, मूलबाट १४ नोभेम्बर २०१८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३० अप्रिल २०१९।
- ↑ "Textile Bdesh Myanmar 3", www.e-pao.net, अन्तिम पहुँच १४ मार्च २०२३।
- ↑ Mishra, Awadesh (१ जनवरी १९९९), "The Manipuris in the Barak Valley: A Case Study of Language Maintenance'", Linguistics of the Tibeto-Burman Area।
- ↑ Fresh Fictions: Folk Tales, Plays, Novellas from the North East (अङ्ग्रेजीमा), Katha, २००५, पृ: 4, आइएसबिएन 978-81-87649-44-1।
- ↑ "Manipuri language and alphabets", omniglot.com, अन्तिम पहुँच १२ अगस्ट २०२२।