निकोसिया

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट
(निकोज्याबाट अनुप्रेषित)
निकोसिया
Λευκωσία (Greek)
लेफकोसा  (तुर्केली)
निकोसिया
निकोसिया
निकोसियाको झण्डा
निकोसियाको आधिकारिक छाप
दाबी गरिएको
द्वारा प्रशासित 
  • दक्षिण
  • उत्तर
  • साइप्रस
  • उत्तरी साइप्रस (टर्की द्वारा मान्यता प्राप्त)
  • जिल्लानिकोसिया
    सरकार
     • मेयरकन्सटान्टिनोस योर्काड्जिस (स्वतन्त्र)
     • निकोसियाको टर्कीवाला मेयरमेहमेत हरमान्सि (टीडीपी)
    उन्नतांश
    २२० मिटर (७२० फिट)
    जनसङ्ख्या
     (२०१५)[१][२]
     • शहर
    • दक्षिण: ५५०१४
    • उत्तर: ६१३७८
     • सहरी
    • दक्षिण: २४१४००
    • उत्तर: ८२५३९
     • महानगर
    • दक्षिण: ३३००००
    वासिन्दानिकोसियानी
    समय क्षेत्रयुटिसी+२ (पूर्वी युरोपेली समय)
     • ग्रीष्म (डिएसटी)युटिसी+२ (गर्मीयाम)
    हुलाक कोड
    १०१०–११०७
    क्षेत्रीय सङ्केत+३५७ २२
    आइएसओ ३१६६ सङ्केतसीवाई-०१
    वेबसाइट निकोसिया नगरपालिका

    निकोसिया, (/ˌnɪkəˈsə/ NIK-ə-SEE; प्राचीन युनानी: Λευκωσία [lefkoˈsi.a]; तुर्की: Lefkoşa [lefˈkoʃa]) जसलाई पहिले लेफकोसा (रुसी: Полтора́цк, रुसी उच्चारण: [pəltɐˈrat͡sk]) को नाम ले पनि चिनिने, एसियायुरोप दुबै महादेशमा पर्ने साइप्रस देशको राजधानी, आर्थिक, राजनीतिक, सांस्कृतिक केन्द्र तथा सबैभन्दा लोकप्रिय शहर हो । यो मेसाओरिया को नजिकै को, नदी पेडिओस किनारहरूमा अवस्थित छ ।

    इतिहास[सम्पादन गर्नुहोस्]

    निकोसिया, राजधानी र साइप्रसको सरकारको सीट हो र यो सबै युरोपेली सङ्घ सदस्यको सबै भन्दा टाढा दक्षिण पूर्वमा छ । यो निरन्तर रूपमा ४५०० भन्दा बढी वर्षको इतिहासमा बाँचिरहेको छ र १० औँ शताब्दीदेखि साइप्रसको राजधानी भएको छ । निकोसियाको ग्रीक साइप्रस र टर्की साइप्रस समुदायहरूले १९६३ मा शहरको क्रमश: दक्षिण र उत्तरमा विभाजित गरिदिएका हुन् । १९५५-६४ को संकट पछि यो शहर तोडिएको थियो । टर्कीले सन् १९७४ मा साइप्रस र उत्तरी साइप्रस गणतन्त्रको बीचमा सैन्य बिरोधी बन्न पुगेपछि टर्कीले साइप्रसको द्वीपलाई आक्रमण गरेपछि उत्तरी निकोसिया सहितको द्वीपलाई उत्तरमा कब्जा गरे । आज उत्तर निकोसिया उत्तरी साइप्रसको राजधानी हो, केवल टर्कीद्वारा मान्यता प्राप्त एक राज्य, जसले अन्तर्राष्ट्रिय समुदायद्वारा साइप्रेयी क्षेत्रमा कब्जा गरिरहेको मानिन्छ ।[३] १९६० मा निकोसिया साइप्रस रिपब्लिकको राजधानी बन्यो । यूनानी र टर्की साइप्रियट्स द्वारा स्थापित एक राज्य । १९६३ मा ग्रीक साइप्रस समुदाय पक्षले संविधानको संशोधन प्रस्ताव गरेका थिए । जुन टर्कीको साइप्रस समुदायले अस्वीकार गर्यो । बीजान्टिन समयमा, यो शहर पनि लेफकोसिया को रूपमा पनि उल्लेख गरिएको थियो । चौथो शताब्दी ईस्वीमा, शहर बिशपिक को सीट बनेको थियो ।[४]

    साइप्रसको अवस्थित राजधानी ६४७ मा अरब आक्रमणका कारण सलामिस को विनाश पछि, निकोसिया लगभग ९६५ मा द्वीपको राजधानी बन्नपुग्यो । साइप्रसमा बीजान्टिन साम्राज्यको पुनरुत्थान भयो । बीजान्टिनहरूले निकोसियामा द्वीपको प्रशासन सीटमा मुख्य कारणले सुरक्षा कारणहरूका लागि तान्त्रिक शहरहरू अक्सर आक्रमणबाट पीडित थिए । त्यस बिन्दुबाट साइप्रसको राजधानीको रूपमा बनेको हो । निकोसियाले महान् हासिल गरे र साइप्रसको बीजान्टिन राज्यको सिट भयो । अन्तिम बीजान्टिन राज्यपाल ईसाक कमनेनोस थिए जसले आफैलाई द्वीपको सम्राट घोषित गरे र यस द्वीपमा ११८३ देखि १११९ सम्म शासन गरे ।[५]

    यसको विधायी र प्रशासनिक कार्यहरूको अतिरिक्त, निकोसियाले स्वयम को द्वीप को वित्तीय पूंजी र यसको मुख्य अन्तर्राष्ट्रीय व्यापारिक केन्द्रको रूपमा स्थापित गरेको छ । २०१५ मा, निकोसिया सापेक्ष क्रय शक्तिमा संसारको ६ औँ सबै भन्दा धनी शहर थियो ।[६]

    भूगोल र जलवायु[सम्पादन गर्नुहोस्]

    निकोसियासँग यसको निम्न वार्षिक वर्षा र वार्षिक तापमान दायराको कारणले गर्दा उपउष्ण प्रदेशिय जलवायु छ । शहरमा लामो, तातो, मुग्लुङ र सुकेको ग्रीष्मकालका अनुभवहरू पाउन सकिन्छ । जाडोमा धेरै वर्षाका साथै हल्का शीत हुन्छ । हिउँदको वर्षा कहिलेकाँही आर्द्रतासँग हुन्छ । हिउँदमा हिउँको संचय विशेष गरी दुर्लभ हुन्छ । जाडो रातको समयमा कहिलेकाहिँ हल्का चिसो हुन्छ । निकोसियाको लेफकोपा मौसम स्टेशनमा दोस्रो जुलाई २०१७ मा तापमान ४४.७ डिग्री सेल्सियस पुग्यो ।[७]


    सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

    1. "Population – Place of Residence, 2011", Statistical Service of Cyprus (CYSTAT), १७ अप्रिल २०१४।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २६ डिसेम्बर २०१८ मिति
    2. "KKTC 2011 Nüfus ve Konut Sayımı" [TRNC 2011 Population and Housing Census] (तुर्कीमा), TRNC State Planning Organization, ६ अगस्ट २०१३।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २४ डिसेम्बर २०१८ मिति
    3. Kempen, Ronald van; Vermeulen, Marcel; Baan, Ad (२००५), Urban Issues and Urban Policies in the New EU Countries, Ashgate, पृ: २०७, आइएसबिएन 978-0-7546-4511-5 
    4. "Saint Tryphillius", Saintsoftheday108.blogspot.com, अन्तिम पहुँच १० मार्च २०१२ 
    5. "Nicosia Municipality", Nicosia.org.cy, अन्तिम पहुँच १० मार्च २०१२  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ५ मार्च २०१२ मिति
    6. "World's richest cities by purchasing power", UBS, २०१५, अन्तिम पहुँच ११ नोभेम्बर २०१७  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ८ नोभेम्बर २०१७ मिति
    7. "Ogimet daily weather summary"