निकोसिया

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट
निकोसिया
Λευκωσία (Greek)
लेफकोसा  (तुर्केली)
निकोसिया
निकोसिया
निकोसियाको झण्डा
निकोसियाको आधिकारिक छाप
दाबी गरिएको
द्वारा प्रशासित 
  • दक्षिण
  • उत्तर
  • साइप्रस
  • उत्तरी साइप्रस (टर्की द्वारा मान्यता प्राप्त)
  • जिल्लानिकोसिया
    सरकार
     • मेयरकन्सटान्टिनोस योर्काड्जिस (स्वतन्त्र)
     • निकोसियाको टर्कीवाला मेयरमेहमेत हरमान्सि (टीडीपी)
    उन्नतांश
    २२० मिटर (७२० फिट)
    जनसङ्ख्या
     (२०१५)[१][२]
     • शहर
    • दक्षिण: ५५०१४
    • उत्तर: ६१३७८
     • सहरी
    • दक्षिण: २४१४००
    • उत्तर: ८२५३९
     • महानगर
    • दक्षिण: ३३००००
    वासिन्दानिकोसियानी
    समय क्षेत्रयुटिसी+२ (पूर्वी युरोपेली समय)
     • ग्रीष्म (डिएसटी)युटिसी+२ (गर्मीयाम)
    हुलाक कोड
    १०१०–११०७
    क्षेत्रीय सङ्केत+३५७ २२
    आइएसओ ३१६६ सङ्केतसीवाई-०१
    वेबसाइट निकोसिया नगरपालिका

    निकोसिया, (/ˌnɪkəˈsə/ NIK-ə-SEE; प्राचीन युनानी: Λευκωσία [lefkoˈsi.a]; तुर्की: Lefkoşa [lefˈkoʃa]) जसलाई पहिले लेफकोसा (रुसी: Полтора́цк, रुसी उच्चारण: [pəltɐˈrat͡sk]) को नाम ले पनि चिनिने, एसियायुरोप दुबै महादेशमा पर्ने साइप्रस देशको राजधानी, आर्थिक, राजनीतिक, सांस्कृतिक केन्द्र तथा सबैभन्दा लोकप्रिय शहर हो । यो मेसाओरिया को नजिकै को, नदी पेडिओस किनारहरूमा अवस्थित छ ।

    इतिहास[सम्पादन गर्नुहोस्]

    निकोसिया, राजधानी र साइप्रसको सरकारको सीट हो र यो सबै युरोपेली सङ्घ सदस्यको सबै भन्दा टाढा दक्षिण पूर्वमा छ । यो निरन्तर रूपमा ४५०० भन्दा बढी वर्षको इतिहासमा बाँचिरहेको छ र १० औँ शताब्दीदेखि साइप्रसको राजधानी भएको छ । निकोसियाको ग्रीक साइप्रस र टर्की साइप्रस समुदायहरूले १९६३ मा शहरको क्रमश: दक्षिण र उत्तरमा विभाजित गरिदिएका हुन् । १९५५-६४ को संकट पछि यो शहर तोडिएको थियो । टर्कीले सन् १९७४ मा साइप्रस र उत्तरी साइप्रस गणतन्त्रको बीचमा सैन्य बिरोधी बन्न पुगेपछि टर्कीले साइप्रसको द्वीपलाई आक्रमण गरेपछि उत्तरी निकोसिया सहितको द्वीपलाई उत्तरमा कब्जा गरे । आज उत्तर निकोसिया उत्तरी साइप्रसको राजधानी हो, केवल टर्कीद्वारा मान्यता प्राप्त एक राज्य, जसले अन्तर्राष्ट्रिय समुदायद्वारा साइप्रेयी क्षेत्रमा कब्जा गरिरहेको मानिन्छ ।[३] १९६० मा निकोसिया साइप्रस रिपब्लिकको राजधानी बन्यो । यूनानी र टर्की साइप्रियट्स द्वारा स्थापित एक राज्य । १९६३ मा ग्रीक साइप्रस समुदाय पक्षले संविधानको संशोधन प्रस्ताव गरेका थिए । जुन टर्कीको साइप्रस समुदायले अस्वीकार गर्यो । बीजान्टिन समयमा, यो शहर पनि लेफकोसिया को रूपमा पनि उल्लेख गरिएको थियो । चौथो शताब्दी ईस्वीमा, शहर बिशपिक को सीट बनेको थियो ।[४]

    साइप्रसको अवस्थित राजधानी ६४७ मा अरब आक्रमणका कारण सलामिस को विनाश पछि, निकोसिया लगभग ९६५ मा द्वीपको राजधानी बन्नपुग्यो । साइप्रसमा बीजान्टिन साम्राज्यको पुनरुत्थान भयो । बीजान्टिनहरूले निकोसियामा द्वीपको प्रशासन सीटमा मुख्य कारणले सुरक्षा कारणहरूका लागि तान्त्रिक शहरहरू अक्सर आक्रमणबाट पीडित थिए । त्यस बिन्दुबाट साइप्रसको राजधानीको रूपमा बनेको हो । निकोसियाले महान् हासिल गरे र साइप्रसको बीजान्टिन राज्यको सिट भयो । अन्तिम बीजान्टिन राज्यपाल ईसाक कमनेनोस थिए जसले आफैलाई द्वीपको सम्राट घोषित गरे र यस द्वीपमा ११८३ देखि १११९ सम्म शासन गरे ।[५]

    यसको विधायी र प्रशासनिक कार्यहरूको अतिरिक्त, निकोसियाले स्वयम को द्वीप को वित्तीय पूंजी र यसको मुख्य अन्तर्राष्ट्रीय व्यापारिक केन्द्रको रूपमा स्थापित गरेको छ । २०१५ मा, निकोसिया सापेक्ष क्रय शक्तिमा संसारको ६ औँ सबै भन्दा धनी शहर थियो ।[६]

    भूगोल र जलवायु[सम्पादन गर्नुहोस्]

    निकोसियासँग यसको निम्न वार्षिक वर्षा र वार्षिक तापमान दायराको कारणले गर्दा उपउष्ण प्रदेशिय जलवायु छ । शहरमा लामो, तातो, मुग्लुङ र सुकेको ग्रीष्मकालका अनुभवहरू पाउन सकिन्छ । जाडोमा धेरै वर्षाका साथै हल्का शीत हुन्छ । हिउँदको वर्षा कहिलेकाँही आर्द्रतासँग हुन्छ । हिउँदमा हिउँको संचय विशेष गरी दुर्लभ हुन्छ । जाडो रातको समयमा कहिलेकाहिँ हल्का चिसो हुन्छ । निकोसियाको लेफकोपा मौसम स्टेशनमा दोस्रो जुलाई २०१७ मा तापमान ४४.७ डिग्री सेल्सियस पुग्यो ।[७]


    सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

    1. "Population – Place of Residence, 2011", Statistical Service of Cyprus (CYSTAT), १७ अप्रिल २०१४। 
    2. "KKTC 2011 Nüfus ve Konut Sayımı" [TRNC 2011 Population and Housing Census] (तुर्कीमा), TRNC State Planning Organization, ६ अगस्ट २०१३। 
    3. Kempen, Ronald van; Vermeulen, Marcel; Baan, Ad (२००५), Urban Issues and Urban Policies in the New EU Countries, Ashgate, पृ: २०७, आइएसबिएन 978-0-7546-4511-5 
    4. "Saint Tryphillius", Saintsoftheday108.blogspot.com, अन्तिम पहुँच १० मार्च २०१२ 
    5. "Nicosia Municipality", Nicosia.org.cy, अन्तिम पहुँच १० मार्च २०१२ 
    6. "World's richest cities by purchasing power", UBS, २०१५, अन्तिम पहुँच ११ नोभेम्बर २०१७ 
    7. "Ogimet daily weather summary"