इटहरी उपमहानगरपालिका

इटहरी
उपमहानगरपालिका
इटहरी उपमहानगरपालिकाको दृश्य
इटहरी नक्सामा इटहरी उपमहानगरपालिकाको स्थान इटहरी इटहरी (नेपाल)
निर्देशाङ्क: २६°३९′४७″उ॰ ८७°१६′२८″पू॰
देश	नेपाल
प्रदेश	प्रदेश नं. १
जिल्ला	सुनसरी जिल्ला
नगरपालिका	वि.सं. २०५३ माघ ११
समावेश (गाविस)	इटहरी
सम्मिलित (मिति)	वि.सं. २०५३ माघ ११
उपमहानगरपालिका	वि.सं. २०७१ पुस २८
समावेश (गाविस)	एकम्वा, खनार, पकली र हाँसपोसा
सम्मिलित (मिति)	वि.सं. २०७१ पुस २८
सरकार
• प्रकार	इटहरी उपमहानगरपालिका
• मेयर	द्वारिकलाल चौधरी
• उप मेयर	लक्ष्मी गौतम
क्षेत्रफल
• जम्मा	९३.७८ किमी२ (३६.२१ वर्ग माइल)
जनसङ्ख्या  (वि.सं. २०६८)
• जम्मा	१,४०,५१७
• क्रम	२औँ (प्रदेश नं. १) १२औँ (नेपाल)
• घनत्व	१,५००/किमी२ (३,९००/वर्ग माइल)
• धर्मावलम्बी	हिन्दू, बौद्ध
समय क्षेत्र	युटिसी+५:४५ (नेपालको प्रमाणिक समय)
हुलाक कोड	५६७०५
क्षेत्रीय सङ्केत(हरू)	०२५
वेबसाइट	itaharimun.gov.np

इटहरी उपमहानगरपालिका नेपालको प्रदेश नं. १मा पर्ने सुनसरीको एक उपमहानगरपालिका हो। यो तीव्र गतिमा विकसित हुँदै गइरहेको पूर्वी नेपालको व्यापारिक तथा यातयातको केन्द्रविन्दु सहर हो। यो सहर धरानको दक्षिणमा र विराटनगरबाट उत्तरमा रहेको छ। सुनसरी जिल्लाको तत्कालिन इटहरी गाउँ विकास समितिका सम्पूर्ण वडालाई समेटेर वि.सं. २०५३ माघ ११ गते नगरपालिका घोषणा गरिएको थियो।

इटहरीलाई तत्कालिन सरकार मन्त्रिपरिषदको विकास समितिले वि.सं. २०७१ साल मङ्सिर १६ गते गरेको निर्णय र वि.सं. २०७१ पुस २८ गते नेपाल राजपत्रमा प्रकाशित सूचना अनुसार उपमहानगरपालिको लागि चाहिने आवश्यक प्रक्रिया पूरा भएपछि नगरपालिकाबाट उपमहानगरपालिका घोषणा गरिएको थियो। इटहरीलाई उपमहानगरपालिका घोषित गर्दा यसमा तत्कालिन एकम्वा, खनार, पकली तथा हाँसपोसा गाविसलाई समावेश गरिएको थियो।

नामकरण

पूर्वी नेपालको सङ्गमस्थल र महेन्द्र राजमार्ग खुलेपछि चर्चामा आएको इटहरी नगरको नामकरण यहाँका आदिवासी थारुहरूको बोलीचालीबाट भएको स्थानीय बुढापाकाहरू बताउँछन्। पहिलेदेखि नै यस ठाउँमा इट्टाको प्रयोग विभिन्न प्रयोजनका लागि गरिँदै आएको थियो भने राणा शासनकालको उत्तरार्धमा अपराधीलाई सजाय दिने नियतले इट्टा र काठ मिलाएर बनाएको 'तुरूङ' (खुट्टालाई चेपुवाभित्र राखेर सजाय दिने एक साधन) निर्माण गरिएको थियो। यहाँका आदिवासी थारु भाषामा इट्टालाई 'इट' र काठवाट बनेको तुरूङलाई 'हरि' भनिन्छ। यसरी 'इट' र 'हरि' मिलेर 'इटहरी' नाम रहन गएको यहाँका बुढापाकाको भनाइ छ।

इतिहास

वि.सं. २०५४ को पहिलो चुनावमा नेकपा एमालेका सर्वध्वज साँवा नगर प्रमुख र रेवतीरमण भण्डारी नगर उपप्रमुख भएका थिए। शाहीकालमा राजाद्वारा गीतानिधि रायमाझी र नुर महमद मियाँलाई क्रमशः नगर प्रमुख र उपप्रमुख मनोनित गरिएको थियो। वि.सं. २०६१ सालमा रायमाझीलाई तत्कालिन समयमा माओवादीले गोली हानी हत्या गरेको थियो। वि.सं. २०६२ साल मङ्सिरमा भएको निर्वाचनमा दानबहादुर विष्ट नगर प्रमुखमा र नुर महमद मियाँ नगर उपप्रमुखमा निर्वाचित भएका थिए। वि.सं. २०७४मा सम्पन्न स्थानीय तहको निर्वाचनमा नेकपा एमालेका द्वारिकलाल चौधरी नगर प्रमुख पदमा र नेकपा एमालेकी लक्ष्मी गौतम नगर उप-प्रमुख पदमा निर्वाचित भएका छन्।

भूगोल

समुद्र सतहबाट ११६ देखि १६४ मिटरसम्मको उचाइ र कुल ९३.७८ वर्ग किलोमिटर क्षेत्रफलमा फैलिएको इटहरी नगरक्षेत्रमा आवास तथा व्यापारिक क्षेत्र ३० हेक्टरभन्दा बढी जमीनमा फैलिएको छ। भौगोलिक रूपमा इटहरीलाई हेर्दा यो सहर समथर भूभागमा अवस्थित छ। यहाँबाट २० किलोमिटरको दुरीमा कोशी बाँध रहेको छ। इटहरीबाट उत्तरमा १२ किलोमिटरको दुरीमा धरान उपमहानगरपालिका रहेको छ भने २२ किलोमिटर दक्षिणमा विराटनगर महानगरपालिका रहेको छ।

जनसङ्ख्या

वि.सं. २०६८ सालको राष्ट्रिय जनगणना अनुसार यहाँको जनसङ्ख्या १,४०,५१७ रहेको छ। यस सहरमा ३३,७९४ घरपरिवार बसोवास गर्दछन्। यहाँ विभिन्न जातजाति तथा धर्म-संस्कृतिका मानिसहरूको बसोवास रहेको छ। ब्राहृमण, क्षेत्री, नेवार, राई, लिम्बु, गुरुङ, तामाङ, मुसहर, मुसलमान तथा थारु समुदायको मुख्य बसोवास रहेको इटहरी उपमहानगर क्षेत्रमा मुख्य भाषाका रूपमा नेपाली, थारु, मैथिली, राई, लिम्बु, तामाङ, सुनुवार र नेवारी भाषा बोलिन्छ।

धार्मिक केन्द्र

इटहरी नगरक्षेत्रमा कृष्ण प्रणामी मन्दिर, राधाकृष्ण मन्दिर, मानवधर्म सेवा समिति, शिव मन्दिर, दक्षिणकाली मन्दिर, मनकामना मन्दिर लगायत विभिन्न धार्मिक मठ, मन्दिर तथा देवस्थलहरू छन्। दशैं, भाइटीका, तीज, होली, श्रीकृष्ण जन्माष्टमी, बुद्ध पूणिर्मा, ल्होसार, छठ, राम नवमी, इद, बकरिद तथा रमजान लगायतका चाडपर्वहरू भव्य रूपमा मनाइने इटहरी नगरक्षेत्रको आफ्नै प्रकारको विशेषता छ।

मौसम

इटहरी नगर क्षेत्रमा चिसो मौसममा १०-१८ डिग्री सेन्टिग्रेड तापक्रम हुन्छ भने गर्मी मौसममा ३०-४२.३ डिग्री सेन्टिग्रेड तापक्रम हुन्छ।