कन्टकारी

कन्टकारी
वैज्ञानिक वर्गीकरण
जगत:	वनस्पति
(श्रेणीविहीन):	Angiosperms
(श्रेणीविहीन):	Eudicots
(श्रेणीविहीन):	Asterids
गण:	Solanales
कुल:	Solanaceae
वंश:	Solanum
प्रजाति:	S. xanthocarpum
वैज्ञानिक नाम
Solanum xanthocarpum
पर्याय
Solanum surattense

कन्टकारी

कन्टकारी

कन्टकारी (सुरतटेन्स नाइटशेड,पहेंलो-बेरी नाइटशेड , इन्डियन नाइटशेड, थाई हरियो बैंगन , वा थाई स्ट्रिप्ड बैंगन) भारतमा प्रायः प्रयोग हुने औषधीय बिरुवा हो। फल जस्ता बोटका केही भागहरू विषाक्त हुन्छन्। सोलानम सुराटेन्से बर्म. एफ. र सोलानम एक्सान्थोकार्पम श्राड. र वेन्डल. सोलानम भर्जिनियानम एल. (शर्मा एट अल., २०१०) का पर्यायवाची हुन्।

विवरण

कन्टकारी एक ठाडो जडीबुटी हो , जुन कहिलेकाहीं आधारमा काठ जस्तो हुन्छ र ५०-७० सेन्टिमिटर (२०-२८ इन्च) अग्लो हुन्छ। यो ०.५-२ सेन्टिमिटर x ०.५-१.५ मिमी मापन गर्ने बलियो, सुई जस्तो र चौडा-आधारित काँडाहरूले भरिपूर्ण हुन्छ।

यस बोटमा अण्डाकार-आयताकार, घुमाउरो पातहरू हुन्छन् जुन असमान रूपमा जोडिएका हुन्छन्, जसको पात ४-९ सेमी × २-४.५ सेमी हुन्छ। तिनीहरूको तीव्र शीर्ष, असमान भागहरू हुन्छन् र या त पछाडी वा सामान्यतया ५-९ भागहरूको स्वामित्वमा हुन्छन्। पातहरूको नसा र डाँठहरू काँडेदार हुन्छन् र डाँठहरूको लम्बाइ २-३.५ सेमी हुन्छ।

बोटको गुच्छाको पुष्पक्रम ४-७ सेन्टिमिटर अग्लो हुन्छ र घण्टी आकारको बाह्यदल नलिको व्यास १ सेन्टिमिटर हुन्छ।

नीलो-बैजनी फूलहरूको नाप १.४–१.६ सेमी × २.५ सेमी हुन्छ। पंखुडीहरू अण्डाकार-डेल्टाकार हुन्छन् ६–८ मिमी र तारा जस्तो रौंहरू सहित घना वयस्क हुन्छन्। तन्तुहरूको नाप १ मिमी, परागकोषहरूको नाप ८ मिमी र शैली १ सेमी हुन्छ।

कन्टकारीको फल दिने डन्ठलहरू २-३.६ सेन्टिमिटर अग्लो हुन्छन्। तिनीहरूमा काँडा र विरल तारा रौंहरू हुन्छन्, जबकि फल दिने बाह्यदल काँडादार र विरलै रौँहरु हुन्छन्। १.३-२.२ सेन्टिमिटर व्यासको फिक्का पहेंलो फल उत्पादन गर्छ, जब पाक्छ पहेँलो फलहरू व्यासमा लगभग ३ सेन्टिमिटर हुन्छन्। फूल फुल्ने सामान्यतया कार्तिक देखि बैशाख सम्म देखिन्छ।

घटना

कन्टकारी  हिमालय , दक्षिणपूर्वी मलेसिया, अष्ट्रेलिया र पोलिनेसियामा खेती गरिन्छ । यो सामान्यतया खुला ठाउँहरूमा, सडकको छेउमा र भारतका अन्यत्र पाइन्छ।

औषधी

कन्टकारीको बीउको अर्कको इन-भिट्रो एन्टिअक्सिडेन्ट र इन-भिभो एन्टिम्युटेजेनिक गुणहरूको गुणात्मक फाइटोकेमिकल स्क्रिनिङद्वारा जाँच गरिएको छ, जसले बोटमा पोलिफेनोल, फ्लेभोनोइड्स, ग्लाइकोसाइड, एल्कालोइड्स, कार्बोहाइड्रेट र कम गर्ने चिनीको उपस्थिति प्रकट गर्दछ। प्रारम्भिक गुणात्मक फाइटोकेमिकल स्क्रिनिङको आधारमा, बोटमा पोलिफेनोलहरूको मात्रात्मक अनुमान पनि गरिएको छ। अल्कोहल अर्कको मात्रात्मक अनुमानमा जलीय अर्कको तुलनामा पोलिफेनोलको उल्लेखनीय मात्रा फेला पर्यो। इन-भिट्रो एन्टिअक्सिडेन्ट अध्ययनहरू दुई विधिहरूद्वारा गरिएको छ: DDPH, र एक सुपरअक्साइड रेडिकल स्क्याभेन्जिङ विधि। जलीय अर्कको तुलनामा अल्कोहल अर्कहरूले महत्त्वपूर्ण एन्टिअक्सिडेन्ट गुणहरू देखाए। पोलिफेनोल र एन्टिअक्सिडेन्ट गुणहरूको आधारमा, एन्टिम्युटेजेनिक (क्लास्टोजेनिक) परीक्षणको लागि अल्कोहल अर्कहरू प्रयोग गरिएको थियो। अल्कोहल अर्कहरूले एन्टिम्युटेजेनिक गतिविधिको सन्दर्भमा महत्त्वपूर्ण परिणामहरू उत्पादन गरे।

कन्टकारीको औषधीय गुणहरू

दाँत दुख्दा र दाँतको कीरा मार्न यसको फलको लेदो दलिन्छ वा सुकाइएको फलको धुवाँ लगाइन्छ । चिसो लागेमा र ब्रोङकाइटिसमा यसको फलको सेवन गरिन्छ । माछा मार्न बिषको रूपमा यसको फलको प्रयोग गरिन्छ ।

चित्र दिर्घा

• 
  The plant
• 
  The flowers
• 
  The immature fruits
• 
  Unripe (green) and ripe (yellow)
• 
  A fruit opened