कुट्की

कुट्की
वैज्ञानिक वर्गीकरण
जगत:	वनस्पति
परिवार:	Scrophulariaceae
वंश:	Picrorhiza
प्रजाति:	P. kurroa
वैज्ञानिक नाम
Picrorhiza kurroa

कुट्की हिमाली क्षेत्रको २७०० मीटरभन्दा माथी ४५०० मीटरसम्म पाइने जडिबुटी हो । विशेषतः उत्तर फर्केको पथरिलो, चिस्यान प्रशस्त भएको भिरपाखा एवं चट्टानी कापामा यो पाउन सकिन्छ । जैविक मल प्रशस्त भएका चिस्यानयुक्त पहराहरुमा यो झुण्डिएर कतै पहरामा फैलिएर रहेको पाइन्छ । प्रत्येक गानाबाट निस्केका मसिना जराहरुले यसलाई वढन सहयोग गरिरहेको हुन्छ । पलाउँदै अगाडि बढेको काण्डमा भएका पुराना पातहरु सुक्दै गएपछि पातको लहरासँग जोडिएका केही भाग लहरामा नै टाँसिएर जरालाई वा काण्डलाई संरक्षण गरिराखेको हुन्छ । यसको काण्ड अथवा गानो कडा भाग भएता पनि भित्र नरम भाग रहेर बसेको हुन्छ । खेती गर्ने बारीमा वा प्राकृतिक रुपमा शुरुमा ठडिएर गए पनि पछि विस्तारै ढल्किएर जमिनको सतहसँग नै टाँसिएर अगाडि बढेको देखिएको छ । कार्तिक देखिनै उच्च लेकाली जग्गाहरुमा तुषारो तथा हिउ पर्न शुरु गर्ने हुँदा, यसको बृद्धि विकास प्रायः जसो रोकिन्छ । यस्तो अवस्थालाई सुषुप्त अवस्था(Dormant Stage) भनिन्छ । यस्तो अवस्थामा पहरामा भएका माटो च्यापुवाहरुमा यो हिउद भरिनै हिउँ भित्र रहन्छ । जब बैशाखतिर हिउँ पग्लन सुरु गर्दछ, तब यसको मुन्टो ताप र प्रकाश र चिस्यानको सहारालेसुषुप्त अवस्था(Dormant Stage)लाई पार गर्दछ । विस्तारै नयाँ मुनाहरु पलाउन थाल्दछन् र विरुवामा बृद्धि विकास शुरु हुन्छ ।