लाली गुराँस

लाली गुराँस
वैज्ञानिक वर्गीकरण
जगत:	वनस्पति
प्राकृतिक समूह:	फूल फुल्ने वनस्पति
प्राकृतिक समूह:	दुईदलीय वनस्पति
प्राकृतिक समूह:	एस्टेरिड्स
गण:	Ericales
परिवार:	Ericaceae
वंश:	गुराँस; Sm.
प्रजाति:	R. arboreum
वैज्ञानिक नाम
	Rhododendron arboreum; Sm.

लाली गुराँस नेपालको राष्ट्रिय फूल हो। यो फूललाई भारतको उत्तराखण्ड राज्यको पनि राष्ट्रिय फूलको रूपमा राखिएको छ। यो फूल पहाडी भेगमा पाईने गुराँसको फूल हो। लाली गुराँस साधारण तया माघ, फागुन तिर फूलेको देखिन्छ। तर छिटो फूल्ने ठाउँमा यो फूल पुषको महिनामा पनि फूलेको देखिन्छ। फूलको रंग रातो हुन्छ। फूलको आकार औसत अरु फूलहरू भन्दा केही ठुलो हुन्छ। यसको पात लामो हुन्छ। पातको लम्बाइ लगभग ५ देखि १० से.मी.सम्म हुन्छ। यसको रुखको उँचाई र आकार ठाउँ अनुसार फरक हुन्छ। निम्न पहाडी भू-भागमा यसको रुख मध्यम खालको हुन्छ भने उच्च पहाडी भागमा यसको रुख धेरै ठुलो र झ्याम्म परेको हुन्छ।

प्रजातिहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

विश्वमालालिगुराँससँग मिल्दोजुल्दो प्रजातिका अन्य ५ गुराँसहरू पाइन्छन्। यसै वर्गमा पर्ने सेतो गुराँस अर्थात ३ हजार मीटर भन्दा माथिको उचाइमा पाइन्छ। गुराँस को राजधानी भनेर तीनजुरे लाई मानीन्छ।

उपयोग[सम्पादन गर्नुहोस्]

यसको फूललाई जुस बनाउने काममा प्रयोग गरिन्छ। यो पतझड अर्थात् decidious वर्गमा पर्दछ। यसको रूख होचो झ्याम्म परेको हुन्छ जुन धेरजसो भीरालो ठाउँमा उम्रन्छ। उच्च पहाडी भेकमा पाइने यो वनस्पति चैत-बैशाख महिनामा फूल्ने गर्दछ। नेपालमा पाइने लाली गुराँसका दुवै प्रजातिहरू औषधि मानिन्छन्। लाली गुराँस घाँटीमा खानेकुरा वा अरु केही चीज अड्किएको बेलामा खाँदा खड्किएको चीज निस्कन्छ। त्यसैले पनि यसलाई औषधि मानिन्छ। नेपालमा गुराँसको सर्वत बन्दछ। विश्वको सबैभन्दा अग्लो लालीगुराँसको बोट नेपालमा रहेको छ। इलाम जिल्लाको मङ्गलबारे गाविसमा रहेको १६.१ मीटर अग्लो सो लाली गुराँसलाई गिनिज बुकले विश्वको सबैभन्दा अग्लो गुराँसको रूपमा अङ्कित गरेको छ।