असमिया भाषा

असमिया
অসমীয়া
उच्चारण	ओखोमिया
मूलभाषी	भारत
क्षेत्र	असम, अरुणाचल प्रदेश, मेघालय र नागाल्यान्ड
रैथाने(हरू)	असमिया जाति
मातृभाषी वक्ता	१.५ करोड
भाषा परिवार	भारोपेली भाषा परिवार आर्य इरानेली आर्य पूर्वी आर्य असमिया
प्रारम्भिक रूप	मगधी प्राकृत कामरूपी प्राकृत पुरानो असमिया
लिपि	पूर्वी नागरी लिपि
सरकारी दर्जा
आधिकारिक भाषा	भारत असम
नियामक संस्था	असम साहित्य सभा
भाषा सङ्केतहरू
आइएसओ ६३९-१	as
आइएसओ ६३९-२	asm
आइएसओ ६३९-३	asm
भाषाविद् प्रयोगशाला	59-AAF-w
असमिया भाषाको भौगोलिक वितरण

अन्तर्गत एक शृङ्खलाको भाग
भारतको संवैधानिक मान्यता प्राप्त भाषाहरू
श्रेणी
भारतीय गणतन्त्रको २२ आधिकारिक भाषाहरू
असमिया  · बङ्गाली  · बोडो  · डोगरी  · गुजराती हिन्दी  · कन्नड  · कश्मीरी  · कोङ्कणी  · मैथिली मलयालम  · मराठी  · मणिपुरी  · नेपाली ओडिया  · पन्जाबी  · संस्कृत  · सन्थाली  · सिन्धी तमिल  · तेलगु  · उर्दु
सम्बन्धित
भारतीय संविधानको आठौँ अनुसूची आधिकारिक भाषा आयोग भारतका शास्त्रीय भाषाहरू भारतका वक्ता अनुसार भाषाहरूको सूची

असमिया एक आर्य भाषा हो जुन मुख्यतया उत्तरपूर्वी भारतीय राज्य असममा बोलिन्छ, जहाँ यो आधिकारिक भाषा हो, र यसले व्यापक क्षेत्रको सम्पर्क भाषाको रूपमा सेवा गर्दछ। असमिया भाषा असमको मूल निवासी हो। यो अरुणाचल प्रदेश, मेघालय र नागाल्यान्ड राज्यहरूमा पनि बोलिने गरिन्छ। असमिया लिपि वर्तमान म्यानमारमा पाउन सकिन्छ। नेपालको पशुपतिनाथ मन्दिरमा पनि विगतमा आफ्नो प्रभाव देखाउँदै असमिया भाषाका शिलालेखहरू छन्। असमिया असमको आधिकारिक भाषा हो, र भारत गणतन्त्रद्वारा मान्यता प्राप्त २२ आधिकारिक भाषाहरू मध्ये एक हो।

नामकरण

पूर्वमा उदय भएको अहोम साम्राज्य, र जसले सम्पूर्ण ब्रह्मपुत्र उपत्यकामा प्रभुत्व जमाउन आयो, त्यसलाई असम भनिन्थ्यो; र बेलायती प्रान्तलाई पनि असम भनिन्थ्यो। यद्यपि असमको सटीक व्युत्पत्ति स्पष्ट छैन, असम नाम अहोम मानिसहरूसँग जोडिएको छ, मूल रूपमा श्याम (शान) भनिन्छ।

इतिहास

असमिया पुरानो आर्य भाषा बोलीहरूमा उत्पत्ति भएको हो, यद्यपि यसको उत्पत्ति र वृद्धिको सही प्रकृति अझै स्पष्ट छैन। यो सामान्यतया मानिन्छ कि असमिया पूर्वी मगधी प्राकृतको कामरूपी बोलीबाट आएको हो, यद्यपि केही लेखकहरूले मगधी प्राकृतसँग असमियाको घनिष्ठ सम्बन्धलाई विरोध गर्छन्।

साहित्यमा असमियाको प्रारम्भिक रूपहरू ९औँ शताब्दीका बौद्ध पदहरूमा पाइन्छ जसलाई चर्यापद भनिन्छ जसको भाषा असमिया (साथै बङ्गाली र ओडिया) सँग सम्बन्ध राख्दछ र जुन प्राकृत क्षेत्रीय भाषाहरूमा भिन्नताको शिखरमा रहेको अवधिसँग सम्बन्धित छ।

भाषा सत्रौं शताब्दीमा अहोम राज्यको दरबारमा सरेको थियो, जहाँ यो राज्य भाषा बन्यो। समानान्तर रूपमा, धर्म परिवर्तन गर्ने एकासरण धर्मले धेरै बोडो-कचारी मानिसहरूलाई परिवर्तन गर्यो र त्यहाँ धेरै नयाँ असमिया बोल्नेहरू देखा परे जो भोट-बर्मेली भाषा परिवार बोल्ने गर्थे।

लिपि

आधुनिक असमियाले असमिया लिपिको प्रयोग गर्छ। मध्ययुगीन समयमा, लिपि तीन प्रकारमा आएको थियो: बामुनिया, गढगया, र कैथेली/लखारी, जो कामरूपी लिपिबाट विकसित भएको थियो। यो धेरै नजिकबाट मैथिली भाषाको मिथिलाक्षर लिपि, साथै बङ्गाली लिपिसँग मिल्दोजुल्दो छ। प्रारम्भिक कालदेखि नै बलियो साहित्यिक परम्परा रहेको छ।

बोलीहरू

भाषामा केही क्षेत्रीय भिन्नताहरू छन्। बाणिकान्त काकतीले दुईवटा फराकिलो बोलीहरू पहिचान गरे जसलाई उनले (१) पूर्वी र (२) पश्चिमी बोलीहरू नाम दिए, जसमध्ये पूर्वी बोली एकसमान छ, र गुवाहाटीको पूर्वमा प्रचलित छ, र पश्चिमी बोली विषम छ। यद्यपि, भर्खरैका भाषिक अध्ययनहरूले पूर्वदेखि पश्चिमसम्म तल सूचीबद्ध चार बोली समूहहरू पहिचान गरेको छ:

• पूर्वी समूह: अविभाजित शिवसागर जिल्ला (गोलाघाट, जोरहाट, माजुली, चराइदेव र शिवसागर) र पूर्व अविभाजित लखिमपुर जिल्ला (डिब्रुगढ, तिनसुकिया, लखिमपुर र धेमाजी) भित्र र वरपर पूर्वी समूह। मानक असमिया पूर्वी समूहमा आधारित छ।
• केन्द्रीय समूह: नागाउँ, शोणितपुर, मारिगांव जिल्ला र छेउछाउका क्षेत्रहरूमा बोलिन्छ।
• कामरूप क्षेत्रमा कामरूपी समूह: (बारपेटिया, नलबरिया, पलासबरिया)
• गोलपारा क्षेत्रको गोलपरिया समूह : (घुलिया, झरुवा, कारवा)

नमुना पाठ

असमिया भाषामा मानव अधिकार सम्बन्धी विश्वव्यापी घोषणा पत्रको धारा १:

असमिया भाषा

১ম অনুচ্ছেদ: জন্মগতভাৱে সকলো মানুহ মৰ্য্যদা আৰু অধিকাৰত সমান আৰু স্বতন্ত্ৰ। তেওঁলোকৰ বিবেক আছে, বুদ্ধি আছে। তেওঁলোকে প্ৰত্যেকে প্ৰত্যেকক ভ্ৰাতৃভাৱে ব্যৱহাৰ কৰা উচিত।

अनुवाद नेपालीमा

धारा १. सबै व्यक्तिहरू जन्मजात स्वतन्त्र हुन् ती सबैको समान अधिकार र महत्व छ। निजहरूमा विचार शक्ति र सद्विचार भएकोले निजहरूले आपसमा भातृत्वको भावनाबाट व्यवहार गर्नु पर्छ।