प्रदेश सभा (नेपाल)

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट

प्रदेश सभा नेपालको सङ्घीय प्रदेशका लागि एकसदनात्मक निर्वाहक विधान सभा हो; अथवा प्रदेशको व्यवस्थापिका नै प्रदेश सभा हो। नेपालको संविधान २०७२ बमोजिम अगावै विघटन भएकोमा बाहेक प्रदेश सभाको कार्यकाल पाँच वर्षको हुन्छ।[१]

प्रत्येक निर्वाचन क्षेत्रका लागि उम्मेदवारलाई राजनीतिक दलहरूले छान्छन् वा स्वतन्त्रको रूपमा छानिन्छन्। प्रत्येक निर्वाचन क्षेत्रले पहिलो पटक निर्वाचन सरल बहुमत प्रणाली अन्तर्गत एक सदस्य निर्वाचित गर्दछ। नेपालले समानुपातिकतर्फको मतप्रणाली प्रयोग गर्ने भएकाले दलीय सूचीको समानुपातिक प्रतिनिधित्वमार्फत सदस्य निर्वाचित गर्न मतदाताले अर्को मतपत्र हालेका हुन्छन्। हालको संविधानमा पहिलो पटक पदीय प्रणालीबाट ६० प्रतिशत र दलीय सूचीको समानुपातिक प्रतिनिधित्व प्रणालीमार्फत चालिस प्रतिशत सदस्य निर्वाचित हुनुपर्ने उल्लेख छ। प्रत्येक पार्टीबाट निर्वाचित कुल सदस्यको एक तिहाइ सदस्य महिलाले हुनुपर्छ र यदि एक तिहाई प्रतिशत निर्वाचित भएन भने, सुनिश्चित गर्न नसक्ने दलले दल-सूची समानुपातिक प्रतिनिधित्व मार्फत कुल सङ्ख्याको एक तिहाईलाई महिलाको रूपमा निर्वाचित गर्नु पर्ने व्यवस्था रहेको छ।[२]

निर्वाचन पछि समग्र बहुमत भएको पार्टी (अन्य सबै दलको संयुक्तभन्दा बढी सिट) सरकारमा जान्छ। यदि कुनै पनि दलले बहुमत प्राप्त गर्न असमर्थ रहेको खण्डमा दलहरूले गठबन्धन गर्ने प्रयास गर्न सक्छन्।

नेपालको पहिलो प्रदेश सभा निर्वाचन २०७४ मङ्सिर १० र २०७४ मङ्सिर २१ मा गरि दुई चरणमा सम्पन्न भएको थियो।[३]

नेपालका ७ वटै प्रदेशमा गरि ५५० वटा सिट रहेको छ जसमा ३३० (६०%) प्रादेशिक सीटको निर्वाचन सरल बहुमत प्रणाली मार्फत र २२० (४०%) समानुपातिक प्रतिनिधित्वमार्फत सिट सङ्ख्याको निर्वाचन हुन्छ।

प्रदेश सभाको सूची[सम्पादन गर्नुहोस्]

प्रदेश सभा सिट संख्या सभा स्थान सत्तारुढ दल
प्रत्यक्ष निर्वाचित सिट समानुपातिक प्रतिनिधित्व सिट कुल सिट
प्रदेश नं. १ ५६ ३७ ९३ विराटनगर नेकपा (एमाले)
मधेश ६४ ४३ १०७ जनकपुर जनता समाजवादी पार्टी, नेपाल
बागमती ६६ ४४ ११० हेटौँडा नेकपा (माओवादी केन्द्र)
गण्डकी ३६ २४ ६० पोखरा नेपाली कांग्रेस
लुम्बिनी ५२ ३५ ८७ देउखुरी नेपाली कांग्रेस
कर्णाली २४ १६ ४० वीरेन्द्रनगर नेकपा (माओवादी केन्द्र)
सुदूरपश्चिम ३२ २१ ५३ गोदावरी नेपाली कांग्रेस
जम्मा ३३० २२० ५५०
वि.सं. २०८० वैशाख १४ यता प्रदेश अनुसार सताधारी दल

सिट वितरण[सम्पादन गर्नुहोस्]

प्रदेश सभा कुल सिट सिटहरू
नेका नेकपा (एमाले) नेकपा (माके) राप्रपा नेकपा (एस) जसपा जनमत नाउपा लोसपा नेमकिपा हानेपा राजमो नेससपा स्वतन्त्र
प्रदेश नं. १[४] ९३ २९ ४० १३
मधेश[५] १०७ २२ २४ १९ १३
बागमती[६] ११० ३७ २७ २१ १३
गण्डकी[७] ६० २७ २२
लुम्बिनी[८] ८७ २७ २९ १०
कर्णाली[९] ४० १४ १० १३
सुदूरपश्चिम[१०] ५३ १९ १० ११
जम्मा ५५० १७५ १६२ ८५ २८ २५ २३ १६ १२ १२

कोशी प्रदेश सभा

निर्वाचन क्षेत्र निर्धारण आयोगको प्रतिवेदनका अनुसार प्रदेश नं. १ का १४ जिल्लामा प्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणाली अन्तर्गत ५६ सिट समेटिएको छ।[११]

जिल्लाहरू निर्वाचन क्षेत्र
ताप्लेजुङ जिल्ला
पाँचथर जिल्ला
इलाम जिल्ला
झापा जिल्ला १०
मोरङ जिल्ला १२
सुनसरी जिल्ला
धनकुटा जिल्ला
सङ्खुवासभा जिल्ला
भोजपुर जिल्ला
तेह्रथुम जिल्ला
ओखलढुङ्गा जिल्ला
खोटाङ जिल्ला
सोलुखुम्बु जिल्ला
उदयपुर जिल्ला

मधेश प्रदेश सभा[सम्पादन गर्नुहोस्]

मधेश प्रदेश का प्रत्येक जिल्लामा ८ वटा प्रदेश सभाका सिट रहेका छन् । मधेश प्रदेश का ८ जिल्लामा कुल ६४ वटा प्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणाली अन्तर्गत प्रदेश सिटहरू रहेका छन्।[११]

जिल्लाहरू निर्वाचन क्षेत्र
सप्तरी जिल्ला
सिराहा जिल्ला
धनुषा जिल्ला
महोत्तरी जिल्ला
सर्लाही जिल्ला
रौतहट जिल्ला
बारा जिल्ला
पर्सा जिल्ला

बागमती प्रदेश सभा[सम्पादन गर्नुहोस्]

बागमती प्रदेशमा प्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणाली अन्तर्गत कुल ६६ प्रदेश सिट रहेको छ।

जिल्लाहरू निर्वाचन क्षेत्र
सिन्धुली जिल्ला
रामेछाप जिल्ला
दोलखा जिल्ला
सिन्धुपाल्चोक जिल्ला
काभ्रेपलान्चोक जिल्ला
ललितपुर जिल्ला
भक्तपुर जिल्ला
काठमाडौँ जिल्ला २०
नुवाकोट जिल्ला
रसुवा जिल्ला
धादिङ जिल्ला
मकवानपुर जिल्ला
चितवन जिल्ला

गण्डकी प्रदेश सभा[सम्पादन गर्नुहोस्]

गण्डकी प्रदेशमा प्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणाली अन्तर्गत कुल ३६ प्रदेश सिट रहेको छ।

जिल्लाहरू निर्वाचन क्षेत्र
गोरखा जिल्ला
लमजुङ जिल्ला
तनहुँ जिल्ला
स्याङ्जा जिल्ला
कास्की जिल्ला
मनाङ जिल्ला
मुस्ताङ जिल्ला
पर्वत जिल्ला
म्याग्दी जिल्ला
बाग्लुङ जिल्ला
नवलपुर जिल्ला

लुम्बिनी प्रदेश सभा[सम्पादन गर्नुहोस्]

लुम्बिनी प्रदेशमा प्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणाली अन्तर्गत कुल ५२ प्रदेश सिट रहेको छ।

जिल्लाहरू निर्वाचन क्षेत्र
गुल्मी जिल्ला
पाल्पा जिल्ला
रुपन्देही जिल्ला १०
अर्घाखाँची जिल्ला
कपिलवस्तु जिल्ला
प्युठान जिल्ला
रोल्पा जिल्ला
दाङ जिल्ला
बर्दिया जिल्ला
बाँके जिल्ला
नवलपरासी जिल्ला
पूर्वी रुकुम जिल्ला

कर्णाली प्रदेश सभा[सम्पादन गर्नुहोस्]

कर्णाली प्रदेशमा प्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणाली अन्तर्गत कुल २४ प्रदेश सिट रहेको छ।

जिल्लाहरू निर्वाचन क्षेत्र
सल्यान जिल्ला
सुर्खेत जिल्ला
दैलेख जिल्ला
जाजरकोट जिल्ला
डोल्पा जिल्ला
हुम्ला जिल्ला
कालिकोट जिल्ला
मुगु जिल्ला
जुम्ला जिल्ला
पश्चिम रुकुम जिल्ला

सुदूरपश्चिम प्रदेश सभा[सम्पादन गर्नुहोस्]

सुदूरपश्चिम प्रदेशमा प्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणाली अन्तर्गत कुल ३२ प्रदेश सिट रहेको छ।

जिल्लाहरू निर्वाचन क्षेत्र
बाजुरा जिल्ला
बझाङ जिल्ला
अछाम जिल्ला
डोटी जिल्ला
कैलाली जिल्ला १०
कञ्चनपुर जिल्ला
डडेल्धुरा जिल्ला
बैतडी जिल्ला
दार्चुला जिल्ला

सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

  1. "भाग–१४ प्रदेश व्यवस्थापिका"कानुन आयोग (नेपाली) भाषा)। सङ्ग्रह मिति ५ मार्च २०२१ 
  2. "प्रदेश सभा सदस्य निर्वाचन ऐन, २०७४"कानुन आयोग (नेपाली) भाषा)। सङ्ग्रह मिति ५ मार्च २०२१ 
  3. "प्रतिनीधी सभा तथा प्रदेश सभा निर्वाचन"हाम्रो पात्रो (नेपाली) भाषा)। सङ्ग्रह मिति ५ मार्च २०२१ 
  4. "प्रदेश सभा सदस्यहरु", प्रदेश सभा सचिवालय, प्रदेश नं.१, विराटनगर (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २०२१-११-२९  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०२३-०१-०५ मिति
  5. "संसदीय दलहरु", प्रदेश सभा सचिवालय, प्रदेश नं.२, जनकपुरधाम (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २०२१-११-२९  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०२१-११-२८ मिति
  6. "प्रदेश सभाका सदस्य", प्रदेश सभा सचिवालय, बागमती प्रदेश, हेटौडा (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २०२१-११-२९ 
  7. "प्रदेश सभा, गण्डकी प्रदेशमा प्रतिनिधित्व गर्ने राजनीतिक दलहरु", प्रदेश सभा सचिवालय, प्रदेश नं. ४, पोखरा (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २०२१-११-२९ 
  8. "राजनीतिक दलहरु", प्रदेश सभा सचिवालय, लुम्बिनी प्रदेश, बुटवल (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २०२१-११-२९ 
  9. "राजनीतिक दलहरु", प्रदेश सभा सचिवालय, कर्णाली प्रदेश, वीरेन्द्रनगर (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २०२१-११-२९ 
  10. "माननीयहरुको विवरण", प्रदेश सभा सचिवालय, सुदूरपश्‍चिम प्रदेश, धनगढी (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २०२१-११-२९ 
  11. ११.० ११.१ "प्रदेश सभा सदस्य निर्वाचन ऐन, २०७४"नेपाल कानुन आयोग (नेपाली) भाषा)। सङ्ग्रह मिति २८ अप्रिल २०२१ 

बाह्य कडीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]