रुपन्देही जिल्ला
रूपन्देही | |
---|---|
![]() भगवान गौतम बुद्धको जन्म थलो लुम्बिनी | |
![]() नेपालको नक्शामा रूपन्देही जिल्ला (रातो) | |
देश | ![]() |
विकास क्षेत्र | पश्चिमाञ्चल |
अञ्चल | लुम्बिनी अञ्चल |
जिल्ला | रूपन्देही जिल्ला |
सदरमुकाम | भैरहवा |
क्षेत्रफल | |
• जम्मा | १,३६० किमी२ (५३० वर्ग माइल) |
उच्चतम उचाई | १,२१९ मिटर (३,९९९ फिट) |
न्यूनतम उचाई | १५२ मिटर (४९९ फिट) |
जनसङ्ख्या | |
• जम्मा | ८८०,१९६ |
• घनत्व | ६४७/किमी२ (१,६८०/वर्ग माइल) |
जातीयता | |
• मुख्य जातीयता | ब्राह्मण, क्षेत्री, बिश्वकर्मा मगर, गुरुङ, नेवार |
भाषा | |
• मुख्य भाषाहरू | नेपाली, अवधी, भोजपुरी, नेवारी, थारु, मगर |
समय क्षेत्र | युटिसी+५:४५ (नेपालको प्रमाणिक समय) |
क्षेत्रीय सङ्केत(हरू) | +९७७-७१ |
गाविस संख्या | ५० |
नगरपालिकाहरू | ५ |
उपमहानगरपालिका | बुटवल |
वेबसाइट | www |
रूपन्देही जिल्ला नेपालको पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्र अन्तर्गत लुम्बिनी अञ्चलका ६ जिल्लाहरू मध्ये तराईमा पर्ने एक जिल्ला हो। यस जिल्लाको पूर्वमा नवलपरासी जिल्ला, पश्चिममा कपिलवस्तु जिल्ला, उत्तरमा पाल्पा जिल्ला र दक्षिणमा भारतको उत्तर प्रदेश पर्दछ। गौतम बुद्धको पवित्र जन्मस्थलको रूपमा विश्वमा नै परिचित यो जिल्ला ऐतिहासिक भौगोलिक एंव पर्यटकीय दृष्टिले ज्यादै महत्त्वपूर्ण मानिन्छ।[३]
जनसङ्ख्या[सम्पादन गर्नुहोस्]
राष्ट्रिय जनगणना २०६८ अनुसार रूपन्देही जिल्लाको कूल जनसङ्ख्या ८,८०,१९६ जना मध्ये पुरुष ४,३२,१९३ जना र महिला ४,४८,००३ रहेका छन ।[१][२]
=== चर्चित व्यक्ति === * कृषक पिता देव धवल
=== शिक्षा ===
- न्यूहोराइजन स्कुल
- अक्सपोर्ट कलेज
- अन्नपुर्ण कलेज
भौगोलिक अवस्था[सम्पादन गर्नुहोस्]
- क्षेत्रफल : १,३६०.७० वर्ग किलोमिटर [४]
- अवस्थिति: ८३.०१२.१६ देखि ८३०.३८-७ पूर्व( देसान्तर) २७०-२०-००देखि २७०-४७-२४ उत्तर (अक्षांश)
- सिमाना: पूर्व नवलपरासी जिल्ला, पश्चिम कपिलवस्तु जिल्ला, उत्तर पाल्पा र दक्षिण भारतको उत्तर प्रदेश राज्य
- उचाई : १५२ मिटर देखि १२१९ मिटर सम्म (समून्द्री सतहदेखि)[४]
- तापक्रम: न्यूनतम ८-७५ डिग्री सेल्सियस, अधिकतम ४२-४ डिग्री सेल्सियस
- औषत वर्षा : १३९१ मी मी
- हावापानी: उष्ण प्रदेशीय
- मुख्य नदीहरू : तिनाउ, रोहीणी, दानव, कोठी, महाव, कञ्चन, बधेला,
- प्रमुख तालहरू: गैडहवा, बिष्णपुरा, चिल्हिया
समुद्र सतहबाट १५२ मिटर देखि १२१९ मिटर सम्मको उचाईमा यो जिल्ला अवस्थित छ। यस जिल्लाको कुल क्षेत्रक्रल १३६७.७० वर्ग किलोमिटर रहेको छ। यस जिल्लामा ६० गाउँ विकास समिति, ५ नगरपालिका, १ उपमहानगरपालिका १७ इलाका र ५ संसदीय निर्वाचन क्षेत्रहरू छन्।[४]
जिल्लाको नामाकरण[सम्पादन गर्नुहोस्]
यस जिल्लाको नामाकरणको सम्वन्ध भगवान गौतम बुद्धसँग जोडिएको छ। गौतम बुद्धको आमा माया देवी यसै जिल्ला देवदहको भवानीपूरमा जन्मिएकी थिइन। उनी अत्यन्त सुन्दरी भएकोले उनलाई रूपिदेवी भनिन्थ्यो र त्यही शब्द रूपिदेवीवाट रूपिन्देही र रूपन्देही भएको हो भन्ने भनाई छ।[३]
जनजिवन[सम्पादन गर्नुहोस्]
यहाँका प्रमुख जनजातिमा ब्राहमण,क्षेत्री, थारु, मसुलमान, यादव, लोध, गुरुङ्ग, पासी, तेली, मल्लाह, धोवी आदि हुन। राष्ट्रिय भाषा नेपाली भएपनि यस जिल्लामा ६१%ले अवधी, २४%ले नेपाली, ९% लेथारु र ६%ले विभिन्न भाषाहरू बोल्ने गरेके पाइन्छ।[३]
यस जिल्लाको मुख्य पेशा कृषि नै हो र कुल क्षेत्रक्रल मध्ये ८५९२२२ हेक्टर जमीन खेतीपातीको लागि उपयुक्त रहेको छ। यस जिल्लामा सतह सिंचाई, भूमिगतसिंचाई र लिफ्ट सिंचाईको माध्यमबाट ४८% खेती योग्य जमीनका सिंचाई सुविधा उपलब्ध छ। सिंचाईको मूख्य श्रोत नदि नाला भएपनि वर्षा याममा अध्यधिक पानीका बहावले गर्दा भू-क्षय, बाढी पहिरोर नदि कटान जस्ता गम्भीर समस्याहरू उत्पन्न हुने गर्दछन्। समतल भू-भाग, यातायातको सुविधा (सिर्द्धार्थ र महेन्द्र राजमार्गको मुख्य योगदान), कच्चा पर्द्धार्थ उपलब्धता, मेशिनरी औजारहरूको पैठारीमा सुगमता र उपलब्ध बजारको कारणले गर्दा यस जिल्लामा ठूला, मझौला र स(साना विविध उद्योगहरू स्थापना भएका छन्। बुटवल र सिर्द्धार्थनगर यस जिल्लाका महत्त्वपूर्ण औधौगिक एंव व्यापारी क्षेत्र हुन्।[३][४]
सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]
- ↑ १.० १.१ १.२ "नेपालका जिल्लाहरूको सम्पूर्ण विवरण (जनसङ्ख्या, क्षेत्रफल, सदरमुकाम )", http://www.statoids.com/ynp.html।
- ↑ २.० २.१ "नेपालको राष्ट्रिय जनगणना २०६८ (गाविस तह)", राष्ट्रिय योजना आयोग, नेपाल सरकार, नोभेम्बर २०१२, अन्तिम पहुँच नोभेम्बर २०१२।
- ↑ ३.० ३.१ ३.२ ३.३ ३.४ "जिल्ला विकास समिति, रूपन्देही (जनसांख्यिकीय रिपोर्टहरू तथा भौगोलिक अवस्थिति र हावापानी)", जिल्ला विकास समिति, रूपन्देही, http://www.ddcrupandehi.gov.np/app/webroot/index.php/content_pages/view/1035।
- ↑ ४.० ४.१ ४.२ ४.३ "रूपन्देही जिल्लाको संक्षिप्त परिचय", जिविस रूपन्देही।
बाह्य कडीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]
यो पनि हेर्नुहोस्[सम्पादन गर्नुहोस्]
