गोरखा जिल्ला

गोरखा जिल्ला
जिल्ला
गोरखा दरबार
गण्डकी प्रदेशमा गोरखाको (गाढा पहेँलो) स्थान
निर्देशाङ्क: २८°१७′उ ८४°४१′पू
देश	नेपाल
प्रदेश	गण्डकी प्रदेश
सरकार
• प्रकार	जिल्ला समन्वय समिति
• अङ्ग	जिल्ला समन्वय समिति, गोरखा
क्षेत्रफल
• जम्मा	३६१० किमी२ (१३९० वर्ग माइल)
जनसङ्ख्या  (२०७८)
• जम्मा	२५२२०१
• घनत्व	७०/किमी२ (१८०/वर्ग माइल)
समय क्षेत्र	युटिसी+०५:४५ (नेपालको प्रमाणिक समय)
भाषाहरू	नेपाली

गोरखा जिल्ला नेपालको गण्डकी प्रदेशमा अवस्थित एक जिल्ला हो। गोरखाको सदरमुकाम गोरखा बजार हो जुन गोरखा नगरपालिकामा पर्दछ। गोरखा जिल्लामा ११ स्थानीय निकाय अन्तर्गत २ नगरपालिका, ९ गाउँपालिका र २ निर्वाचन क्षेत्र रहेको छ। यस जिल्लाको पूर्वतिर धादिङ जिल्ला र तिब्बत (चीन); पश्चिम सीमानामा तनहुँ जिल्ला, लमजुङ जिल्ला, मनाङ जिल्ला र तिब्बत (चीन), उत्तर सीमानामा तिब्बत (चीन) तथा दक्षिण सीमानामा चितवन जिल्ला, तनहुँ जिल्ला र धादिङ जिल्ला पर्दछन्।

राष्ट्रिय जनगणना २०६८ अनुसार गोरखा जिल्लाको कूल जनसङ्ख्या २,७१,०६१ जना मध्ये पुरुष १,२१,०४१ जना र महिला १,५०,०२० रहेका छन्।

इतिहास

यहाँ वि. सं. १७७९ मा राष्ट्रनिर्माता श्री ५ वडामहाराजधिराज पृथ्वीनारायण शाहको जन्म भएको थियो। गोरखामा जगतमाता भगवती कालिको मन्दिर र जगतगुरु मानिने गुरु गोरखनाथको गुफा पनि छ। यहाँ हजारौँ भक्तजनहरू दर्शन गर्न र आफ्नो मनोकामना पूराको लागि आउने गर्छन्। साथै प्रत्येक अष्टमीका दिन बलि पूजा चढाइन्छ। दैनिक नित्य पूजाआजा र भजनकीर्तन हुन्छ। कालिका र गुरु श्री गोरखनाथलाई हिन्दुहरूको आराध्य वा नेपालको राष्ट्रदेवता मानिन्छ। नेपाली सिक्कामा पनि श्री भवानी र श्री श्री श्री गोरखनाथ लेखेको पाइन्छ। साथै नेपालको राष्ट्रिय निसाना छापमा पनि गुरु श्री गोरखनाथको चरण अङ्कीत थियो। यसबाट थाहा हुन्छ कि यिनीहरू हामी सबै नेपाली आरध्यदेव हुन्।

प्रशासनिक विभाजन

जिल्लामा २ नगरपालिका र ९ गाउँपालिका गरि ११ वटा स्थानीय तहहरू रहेका छन्।

गोरखा जिल्लाका स्थानीय तहहरू

क्रम	स्थानीय तहहरू	समावेश गाविसहरू	वडा सङ्ख्या	केन्द्र	जनसङ्ख्या (वि.सं २०७८)	क्षेत्रफल (वर्ग किमी)	जनघनत्व (वर्ग किमी)
१	गोरखा नगरपालिका	फिनाम, नारेश्वर, ताप्ले र देउराली	१४	गोरखा बजार	५२,४६८	१३१.८६	४००
२	पालुङटार नगरपालिका	च्याङली, गाईखुर, पालुङटार,आँपपिपल, धुवाकोट, मिरकोट र खोप्लाङ	१०	पालुङटार	३७,४०९	१५८.६२	२४०
३	बारपाक सुलिकोट गाउँपालिका	स्वारा, सौरपानी, ताकुमझा लाँकुरिबोट, ताकुकोट, पाँचखुवा देउराली, पन्द्रुङ र बारपाक	८	ताकुकोट	२२,६३६	२००.६३	११०
४	चुमनुव्री गाउँपालिका	समागाउँ, ल्हो, सिर्दिबास, प्रोक, बिही, चुम्चेत र छेकम्पार	७	सिर्दिबास	५,९३२	१,६४८.६५	३.६
५	सिरानचोक गाउँपालिका	श्रीनाथकोट, थालाजुङ, केराबारी, छोप्राक, हर्मी, गाङ्खु र जौबारी	८	छोप्राक	१९,७१९	१२१.६६	१६०
६	अजिरकोट गाउँपालिका	मुच्चोक, सिम्जुङ, हंसपुर, खरिबोट र घ्याचोक	५	हंसपुर	१२,८३२	१९८.०५	६५
७	धार्चे गाउँपालिका	केरौजा, उहिया, लाप्राक, गुम्दा, काशीगाउँ र लापु	७	गुम्दा	१४,२६३	६५१.५२	२२
८	भीमसेनथापा गाउँपालिका	बोर्लाङ, अश्राङ, तान्द्राङ, मसेल, बगुवा र धावा	८	बगुवा	१६,९८६	१०१.२५	१७०
९	सहिद लखन गाउँपालिका	बुङकोट, नाम्जुङ, घैरुङ, बक्राङ, ताक्लुङ र मनकामना	९	घैरुङ	२३,०७६	१४८.९७	१५०
१०	आरूघाट गाउँपालिका	मानबु, थुमी, आरूअर्भाङ, आरूपोखरी र आरूचनौटे	१०	आरूचनौटे	२१,५७२	१६०.७९	१३०
११	गण्डकी गाउँपालिका	फुजेल, दर्भुङ, भुम्लिचोक, घ्याल्चोक, ताङ्लिचोक र मकैसिङ	८	भुम्लीचोक	२१,३९४	१२३.८६	१७०

गोरखा जिल्लाका पूर्व गाविसहरूको नक्सा