नरदेव पाण्डे

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट
पण्डित

नरदेव पाण्डे
जन्मवि.सं. १९२९ (सन् १८७२—१८७३)
भोसिको टोल, काठमाडौं, नेपाल
मृत्यु२४ अप्रिल १९४४(१९४४-०४-२४) (उमेर ७२)
अर्यघाट, पशुपति, काठमाडौं
राष्ट्रियतानेपाली
पेशाकवि, लेखक, प्रकाशक
चिनारीको कारणमोतीराम भट्ट को जीवनी लेखन
मातापिता
  • उमादेव पाण्डे (बुवा)
  • शिव प्रिया पाण्डे (आमा)
आफन्तमोतीराम भट्ट (भान्जा)

नरदेव पाण्डे (१८७२ – १९४४) एक नेपाली कवि, लेखक र प्रकाशक थिए। उनले नेपालको प्रारम्भिक अखबार गोरखापत्रको पहिलो तालुकदारको रूपमा काम गरेका थिए। [१] [२] उनले काठमाडौंको थाहितिमा रहेको पहिलो निजी छापाखाना – पशुपत प्रेस चलाए । [३] उनी मोतीराम भट्टसँगै मोती मण्डली भनेर चिनिने साहित्यिक टोलीको सदस्य थिए। उहाँलाई नेपाली साहित्यको माध्यमिक कालका एक प्रतिष्ठित व्यक्तित्व मानिन्छ।

जीवनी[सम्पादन गर्नुहोस्]

उहाँको जन्म वि सं १९२९ मा भोसिको टोल, काठमाडौंमा बुबा उमादेव पाण्डे र आमा शिवप्रिया देवीको घरमा भएको थियो। उनले बनारसबाट संस्कृतमा माध्यम उपाधि हासिल गरे।

उनको छापाखाना, पशुपत प्रेसले सुरुका दिनहरूमा गोरखापत्र प्रकाशित गर्यो। उनी गोरखापत्रको तालुकदार (प्रबन्धक) नियुक्त भएका थिए । उनले सेप्टेम्बर 1903 (1960 भाद्र) सम्म अखबारको व्यवस्थापन गरे। [४] उनले पहिलो नेपाली साहित्यिक पत्रिका सुधासागरको सम्पादन पनि गरेका थिए ।

उनी मोती मण्डली नामक साहित्यिक समूहका सदस्य थिए। यो समूह कवि पाण्डेका भतिजा मोतीराम भट्टले बनाएका हुन् । [५]

उनले मोतीराम भट्टको जीवनी कवि मोतीराम भट्टको सचित्र चरित्र बर्णन पनि लेखे। जुद्धशमशेर जबराको प्रधानमन्त्रीमा सार्वजनिक निर्देशनका वर्तमान निर्देशक मेजर जनरल मृगेन्द्र शमशेर जबराको सहयोगमा जीवनी प्रकाशित भएको थियो। [६]

उल्लेखनीय कार्यहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

  • श्रीगणेश सरस्वती स्त्रोत (१९५० वि.सं.)
  • वीरबल चतुरी (१९५६)
  • अद्भुत मिलाप (१९५८ साल)
  • मेरीना चरित्र (१९५९ वि.सं.)
  • शंखमुल यात्रा (१९५९ वि.स.)
  • चन्द्र भाटी प्रकाश (सन् १९६२)
  • कवि मोतीराम भट्टको सचित्र चरित्र वर्णन

व्यक्तिगत जीवन र मृत्यु[सम्पादन गर्नुहोस्]

उनको चार पटक विवाह भएको थियो। उनको पहिलो र दोस्रो श्रीमतीबाट कुनै सन्तान थिएन। त्यसपछि उनले मुनुदेवीसँग विवाह गरे, जसबाट उनको एक छोरा थियो। छोरा जन्मेको दस महिनापछि मुनुदेवीको मृत्यु भयो । त्यसपछि उनले गन्धर्व राजकुमारी तिवारीसँग विवाह गरे, जसबाट उनका तीन छोरा र चार छोरीहरू थिए। उहाँ प्रख्यात कवि मोतीराम भट्टका मामा हुनुहुन्थ्यो। भट्टभन्दा करिब छ वर्ष कान्छा थिए। उहाँको निधन २४ अप्रिल १९४४ (१२ वैशाख २००१) मा आर्यघाट, पशुपतिनाथ मन्दिर, काठमाडौंमा भएको थियो। [७]

सन्दर्भहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

  1. "गोरखापत्रको पहिलो अङ्क पल्टाउँदा...", गोरखापत्रको पहिलो अङ्क पल्टाउँदा..., अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१० 
  2. "Initial Days Of Gorkhapatra", GorakhaPatra (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१० 
  3. "गिद्दे प्रेसले छाडेका डोब | Nepal Flash", NepalFlash (नेपालीमा), २०२०-०७-२२, अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१०, "छापाखानै पाँडेका नामले चिनिन्थे, मेरा बुढा मावली । मोतीराम भट्ट र मेरा बाबाका माइला बाजे नरदेव पाण्डे सुरु गरेका थिए, नेपालमा पहिलो छापाखाना । नाताले मोतीराम मेरा जिजु बाजेका भान्जा पर्ने रहेछन् । गिद्धे प्रेस भनिन्थ्यो ।" 
  4. "शब्दचित्रमा गोरखापत्र", GorakhaPatra, अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१० 
  5. Gautam, Deepak, "मोतिराम भट्टको योगदान", Sajha Bisaunee (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१० 
  6. "माध्यमिक कालका कवि नरदेव", GorakhaPatra, अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१० 
  7. "नरदेव पाण्डे Nara Dev Pandey", Nai Prakashan (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१०  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०२२-०५-०५ मिति