सामग्रीमा जानुहोस्

नरदेव पाण्डे

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट
पण्डित

नरदेव पाण्डे
जन्मवि.सं. १९२९ (सन् १८७२—१८७३)
भोसिको टोल, काठमाडौं, नेपाल
मृत्यु२४ अप्रिल १९४४(१९४४-०४-२४) (उमेर ७२)
अर्यघाट, पशुपति, काठमाडौं
राष्ट्रियतानेपाली
पेशाकवि, लेखक, प्रकाशक
चिनारीको कारणमोतीराम भट्ट को जीवनी लेखन
मातापिता
  • उमादेव पाण्डे (बुवा)
  • शिव प्रिया पाण्डे (आमा)
आफन्तमोतीराम भट्ट (भान्जा)

नरदेव पाण्डे (१८७२ – १९४४) एक नेपाली कवि, लेखक र प्रकाशक थिए। उनले नेपालको प्रारम्भिक अखबार गोरखापत्रको पहिलो तालुकदारको रूपमा काम गरेका थिए। [] [] उनले काठमाडौंको थाहितिमा रहेको पहिलो निजी छापाखाना – पशुपत प्रेस चलाए । [] उनी मोतीराम भट्टसँगै मोती मण्डली भनेर चिनिने साहित्यिक टोलीको सदस्य थिए। उहाँलाई नेपाली साहित्यको माध्यमिक कालका एक प्रतिष्ठित व्यक्तित्व मानिन्छ।

उहाँको जन्म वि सं १९२९ मा भोसिको टोल, काठमाडौंमा बुबा उमादेव पाण्डे र आमा शिवप्रिया देवीको घरमा भएको थियो। उनले बनारसबाट संस्कृतमा माध्यम उपाधि हासिल गरे।

उनको छापाखाना, पशुपत प्रेसले सुरुका दिनहरूमा गोरखापत्र प्रकाशित गर्यो। उनी गोरखापत्रको तालुकदार (प्रबन्धक) नियुक्त भएका थिए । उनले सेप्टेम्बर 1903 (1960 भाद्र) सम्म अखबारको व्यवस्थापन गरे। [] उनले पहिलो नेपाली साहित्यिक पत्रिका सुधासागरको सम्पादन पनि गरेका थिए ।

उनी मोती मण्डली नामक साहित्यिक समूहका सदस्य थिए। यो समूह कवि पाण्डेका भतिजा मोतीराम भट्टले बनाएका हुन् । []

उनले मोतीराम भट्टको जीवनी कवि मोतीराम भट्टको सचित्र चरित्र बर्णन पनि लेखे। जुद्धशमशेर जबराको प्रधानमन्त्रीमा सार्वजनिक निर्देशनका वर्तमान निर्देशक मेजर जनरल मृगेन्द्र शमशेर जबराको सहयोगमा जीवनी प्रकाशित भएको थियो। []

उल्लेखनीय कार्यहरू

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  • श्रीगणेश सरस्वती स्त्रोत (१९५० वि.सं.)
  • वीरबल चतुरी (१९५६)
  • अद्भुत मिलाप (१९५८ साल)
  • मेरीना चरित्र (१९५९ वि.सं.)
  • शंखमुल यात्रा (१९५९ वि.स.)
  • चन्द्र भाटी प्रकाश (सन् १९६२)
  • कवि मोतीराम भट्टको सचित्र चरित्र वर्णन

व्यक्तिगत जीवन र मृत्यु

[सम्पादन गर्नुहोस्]

उनको चार पटक विवाह भएको थियो। उनको पहिलो र दोस्रो श्रीमतीबाट कुनै सन्तान थिएन। त्यसपछि उनले मुनुदेवीसँग विवाह गरे, जसबाट उनको एक छोरा थियो। छोरा जन्मेको दस महिनापछि मुनुदेवीको मृत्यु भयो । त्यसपछि उनले गन्धर्व राजकुमारी तिवारीसँग विवाह गरे, जसबाट उनका तीन छोरा र चार छोरीहरू थिए। उहाँ प्रख्यात कवि मोतीराम भट्टका मामा हुनुहुन्थ्यो। भट्टभन्दा करिब छ वर्ष कान्छा थिए। उहाँको निधन २४ अप्रिल १९४४ (१२ वैशाख २००१) मा आर्यघाट, पशुपतिनाथ मन्दिर, काठमाडौंमा भएको थियो। []

  1. "गोरखापत्रको पहिलो अङ्क पल्टाउँदा...", गोरखापत्रको पहिलो अङ्क पल्टाउँदा..., अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१० 
  2. "Initial Days Of Gorkhapatra", GorakhaPatra (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१० 
  3. "गिद्दे प्रेसले छाडेका डोब | Nepal Flash", NepalFlash (नेपालीमा), २०२०-०७-२२, अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१०, "छापाखानै पाँडेका नामले चिनिन्थे, मेरा बुढा मावली । मोतीराम भट्ट र मेरा बाबाका माइला बाजे नरदेव पाण्डे सुरु गरेका थिए, नेपालमा पहिलो छापाखाना । नाताले मोतीराम मेरा जिजु बाजेका भान्जा पर्ने रहेछन् । गिद्धे प्रेस भनिन्थ्यो ।" 
  4. "शब्दचित्रमा गोरखापत्र", GorakhaPatra, अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१० 
  5. Gautam, Deepak, "मोतिराम भट्टको योगदान", Sajha Bisaunee (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१० 
  6. "माध्यमिक कालका कवि नरदेव", GorakhaPatra, अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१० 
  7. "नरदेव पाण्डे Nara Dev Pandey", Nai Prakashan (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २०२२-०४-१०  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०२२-०५-०५ मिति