लीलबहादुर क्षेत्री

लीलबहादुर क्षेत्री
लीलबहादुर क्षेत्री
जन्म	वि.सं. १९८९; असम, गुवाहाटी, भारत
साहित्यिक नाम	लीलबहादुर क्षत्री
पेशा	लेखक, साहित्यकार
विधा	उपन्यास

लीलबहादुर क्षत्री नेपाली भाषाका साहित्यकार हुन्। उनले लेखेको उपन्यास बसाइँ निकै चर्चित कृति हो। सन् १९३३ मार्च १ का दिन भारत, आसामको गुवाहटीमा जन्मिएका लीलबहादुर क्षत्रीको निधन ९२ वर्षको उमेरमा १३ मार्च २०२५ अर्थात् २०८१ फागुन २९ गते मरिखाली गुवाहाटीमा भयो । अर्थशास्त्रमा स्नातकोत्तर गरी प्राध्यापन गरेका क्षत्री नेपाली, बङ्गाली, हिन्दी र अङ्ग्रेजी साहित्यका अध्येता थिए । आठ कक्षामा पढ्दा सन् १९४९ जनवरी १ मा ‘शिवस्तुति’ कविता प्रकाशित गरी साहित्ययात्रा आरम्भ गरे ।

कृतिहरू

उपन्यास- बसाइँ (२०१४), अतृप्त (२०२६), ब्रह्मपुत्रको छेउछाउ (२०४३) र प्रतिध्वनि–विस्मृतिका (२०६१) ,
कथासङ्ग्रह - तीन दशक बीस अभिव्यक्ति (१९८३), लीलबहादुर क्षेत्रीका कथाहरु (१९९३), दिल नफुक्ने गाँठो (सं. डा. खगेन शर्मा र एकदेव अधिकारी २०१३) र छरिएका बिस्कुन (२०१६),
नाटक - दोबाटो (१९६७), माग (एकाङ्की १९७८), शुरूको शुरू (१९८७) र लीलबहादुर क्षत्री चर्चित नाटकहरु (सं. गोविन्दराज भट्टराई २०२१) ,
निबन्धसङ्ग्रह - आसाममा नेपाली भाषाको साह्रोगाह्रो (१९६१), पूर्वाञ्चल भारतीय नेपाली कथा–साहित्य र पत्रकारिताको इतिवृत (१९९७), झ्याउरे पार्टीमा लाग्दा (१९९९), पूर्वोत्तर भारतीय नेपाली साहित्य र समाजको ऐतिहासिक दिग्दर्शन (२०००), सिमलको भुवा (२०११), अतीतका ऐनामा विविध झाँकीहरु (सं. डा. खगेन शर्मा २०२५)
भूमिका - लीलबहादुर क्षत्रीका ऐतिहासिक भूमिका (सं. डी.आर. पोखरेल २०१९)
अन्तर्वार्ता - लीलबहादुर क्षत्रीको कायाकैरन (सं. रूद्र बराल, अन्तर्वार्ता, २०२३)
बसाइँको अनुवाद - ल्यारी हार्टसेल (अमेरिका) बाट बसाइँको पहिलो अङ्ग्रेजीमा अनुवाद टुवार्डस अननोन होराइजन शीर्षकमा भएर आँकुरा प्रकाशनबाट प्रकाशित छ भने दोस्रोपटक लन्डन विश्वविद्यालयका प्रोफेसर माइकल हटबाट माउन्टेड पेन्टेड विथ ट्युमेरिक शीर्षकमा अङ्ग्रेजीमा अनुवादित भई कोलम्बिया युनिभर्सिटी प्रेस, न्युयोर्कबाट प्रकाशित छ । यसको अनुवाद असमिया, हिन्दी, चिनियाँ र थारू भाषामा भएको छ ।
पुरस्कार - भारतमा भानु, दियालो (दुलिचन्द) (१९८३), मदन स्मारक व्याख्यानमाला सम्मान (२००१), अगम स्मृति (२००५), असम नेपाली साहित्यसभा (२००६), सिक्किम सम्मान (२००४), पूर्वाञ्चल साहित्य शिरोमणि (२०१२), हरिभक्त कटुवाल स्मृति (२०१३) पद्मश्री (२०२०) र साहित्य अकादमी तथा नेपालमा वेदनिधि (२००३), नई देरूनिख (२०१२), वसुन्धराश्री (२०१६) र जगदम्बाश्री (२०१३) पुरस्कारबाट पुरस्कृत ।

सन्दर्भ सामग्री

हे वा स नेपाली साहित्यकारहरू
नेपाली	अभि सुवेदी अमर न्यौपाने अम्बालिका देवी अम्बिकाप्रसाद उपाध्याय अरविन्दनाथ रिमाल अशेष मल्ल इमानसिंह चेम्जोङ ईश्वरबल्लभ उत्तम कुँवर उपेन्द्र सुब्बा उषा शेरचन ऋद्धिबहादुर मल्ल कनकमणि दीक्षित कमलमणि दीक्षित करुणाकर वैद्य कर्ण शाक्य कुमार नगरकोटी कुमारकाश्यप महास्थविर कुलबहादुर केसी कृष्ण धरावासी कृष्णचन्द्रसिंह प्रधान कृष्णभूषण बल कृष्णहरि बराल केदारनाथ न्यौपाने केदारमान व्यथित केसर लाल क्षेत्रप्रताप अधिकारी खगेन्द्र संग्रौला खप्तड बाबा गिरिश बल्लभ गीता त्रिपाठी गुरुप्रसाद मैनाली गोपाल पराजुली गोपालप्रसाद रिमाल गोविन्दबहादुर मल्ल चक्रपाणि चालिसे चन्द्रप्रकाश बानियाँ चित्तरञ्जन नेपाली चूडामणि रेग्मी रमोलादेवी शाह 'छिन्नलता' जगतलाल मास्टर जगदीश घिमिरे जनकप्रसाद हुमागाईं जयपृथ्वीबहादुर सिंह जयप्रकाश मल्ल ज्ञानदिल दास ज्ञानेन्द्र वीरविक्रम शाह झमक घिमिरे डायमनशमशेर राणा डोरबहादुर विष्ट तारानाथ शर्मा तारिणीप्रसाद कोइराला तुलसी दिवस तोया गुरुङ दयावीरसिंह कंसाकार दीपक सिंखडा दुर्गालाल श्रेष्ठ देश सुब्बा दौलतविक्रम विष्ट धनुषचन्द्र गौतम धरणीधर कोइराला धर्मरत्न यमी धर्मराज थापा धर्मेन्द्रबिक्रम नेम्वाङ धुस्वाँ सायमी ध्रुवचन्द्र गौतम नयनराज पाण्डे नरदेव पाण्डे नरनाथ आचार्य नरबहादुर साउद नवराज लम्साल नवराज सिलवाल नारायण रायमाझी नारायण वाग्ले नित्यराज पाण्डे नीर शाह नीलम कार्की परशु प्रधान पहलमानसिंह स्वाँर पारिजात पृथ्वीनारायण शाह प्रेमा शाह बसन्त बस्नेत बालकृष्ण पोखरेल बालकृष्ण सम बुद्ध सायमी बुद्धिनारायण श्रेष्ठ बुद्धिसागर भरत जङ्गम भवानी भिक्षु भानुभक्त आचार्य भारतदत्त कोइराला भीमनिधि तिवारी भीमबहादुर पाँडे भुवन ढुङ्गाना भूपाल राई भूपि शेरचन भैरव अर्याल भोला रिजाल मदनमणि दीक्षित मदनमोहन मिश्र मनु ब्राजाकी महानन्द सापकोटा महेन्द्र वीरविक्रम शाह महेशचन्द्र रेग्मी महेशविक्रम शाह माधवप्रसाद घिमिरे माधवप्रसाद देवकोटा माया ठकुरी मित्रसेन थापा मगर मुकुन्दशरण उपाध्याय मोतीराम भट्ट मोदनाथ प्रश्रित मोहन कोइराला युयुत्सु शर्मा युवराज नयाँघरे योगमाया न्यौपाने योगवीरसिंह कंसाकार योगी नरहरिनाथ योगेश राज रत्नशम्शेर थापा रमेश क्षितिज रमेश विकल रश्मिला शाक्य राजन मुकारुङ राजेश्वर देवकोटा राधा पौडेल चाँदनी शाह राममान तृषित रामराज पन्त रामलाल जोशी रुद्रराज पाण्डे रूक्माङ्गद कटवाल रेवतीरमण खनाल लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा ललित त्रिपुरा सुन्दरी लीलाध्वज थापा लेखनाथ पौड्याल लैनसिंह बाङ्देल वानीरा गिरि विजय मल्ल विनोदप्रसाद धिताल विमला तुम्खेवा विश्वेश्वरप्रसाद कोइराला विष्णुराज आत्रेय वैरागी काइँला व्याकुल माइला शक्तिबल्लभ अर्याल शङ्कर लामिछाने शान्ता चौधरी शान्ति मिश्र शिखर घिमिरे शिवकुमार राई श्रवण मुकारुङ सञ्जीव उप्रेती सत्यमोहन जोशी सन्तोश लामिछाने सरस्वती प्रतीक्षा सरिता तिवारी सरुभक्त सानु शर्मा सिद्धिचरण श्रेष्ठ सुमन पोखरेल सुलोचना मानन्धर सुविन भट्टराई सुष्मा जोशी सूर्यविक्रम ज्ञवाली सोमनाथ सिग्देल स्वप्निल स्मृति हरिप्रसाद रिमाल हरिवंश आचार्य हर्क गुरुङ हाङयुग अज्ञात हेमाङ दीक्षित
संस्कृत	नरनाथ आचार्य भानुभक्त आचार्य मुकुन्दशरण उपाध्याय मोतीराम भट्ट लेखनाथ पौड्याल विष्णुराज आत्रेय
लिम्बू	इमानसिंह चेम्जोङ वैरागी काइँला
नेवारी	कुमारकाश्यप महास्थविर केदारनाथ न्यौपाने केदारमान व्यथित केसर लाल गणेशलाल श्रेष्ठ गिरिजाप्रसाद जोशी चित्तधर हृदय जगतलाल मास्टर जगतसुन्दर मल्ल जयप्रकाश मल्ल तारादेवी तुलाधर दयावीरसिंह कंसकार दुर्गालाल श्रेष्ठ धम्मालोक महास्थविर धर्मचारी गुरुमाँ धर्मरत्न यमी धर्मादित्य धर्माचार्य धुस्वाँ सायमी निष्ठानन्द बज्राचार्य पुष्परत्न सागर पूर्णकाजी ताम्रकार प्रज्ञानन्द महास्थविर प्रत्येकमान तुलाधर प्रेमबहादुर कंसाकार फत्तेबहादुर सिंह बुद्ध सायमी बुद्धघोष महास्थविर बौद्धऋषि महाप्रज्ञा मदनमोहन मिश्र मोतिलक्ष्मी उपासिका योगवीरसिंह कंसाकार रेबतिरमणानन्द श्रेष्ठ शशिकला मानन्धर शुक्रराज शास्त्री सत्यमोहन जोशी सिद्धिचरण श्रेष्ठ सिद्धिदास महाजु सुदर्शन महास्थविर सुलोचना मानन्धर
अङ्ग्रेजी	अभि सुवेदी डी. बी. गुरुङ डोरबहादुर विष्ट दीपक सिंखडा प्रणय शमशेर जंगबहादुर राणा प्रत्युष ओन्टा मञ्जुश्री थापा युयुत्सु शर्मा योगेश राज योङ्गे मिङग्युर रिन्पोछे रवि थापा शान्ति मिश्र सम्राट उपाध्याय सीके लाल सुमन पोखरेल
हिन्दी	केदारमान व्यथित चित्तधर हृदय धुस्वाँ सायमी सीताराम अग्रहरी
तामाङ	गणेशलाल श्रेष्ठ बिना माया थिङ लामा
अवधी	भवानी भिक्षु विष्णुराज आत्रेय
मगर	बालकृष्ण पोखरेल
मैथिली	चण्डेश्वर ठक्कुर ज्योतिरिश्वर ठाकुर धीरेन्द्र प्रेमर्षि विद्यापति
चीनियाँ	सुलोचना मानन्धर