कुमार प्रधान

देवेन्द्र कुमार प्रधान
जन्म	७ मे १९३७ खरसाङ, दार्जिलिङ
मृत्यु	२० डिसेम्बर २०१३ (उमेर ७६)
मातृ शिक्षाप्रतिष्ठान	रामकृष्ण हाई स्कूल, दार्जिलिङ दार्जिलिङ सरकारी कलेज कलकत्ता विश्वविद्यालय
कामदार	खरसाङ कलेज, दार्जिलिङ सरकारी कलेज
उल्लेखनीय कार्य	गोरखा विजय
जीवनसाथी	पूर्णिमा प्रधान

कुमार प्रधान (७ मे १९३७ - २० डिसेम्बर २०१३) एक भारतीय इतिहासकार र लेखक थिए जसको अनुसन्धान रुचिहरूमा पूर्वी हिमालयको इतिहास, वंशावली अध्ययन र नेपाली साहित्य समावेश छ। प्रधानले नेपालीमा थुप्रै साहित्यिक जर्नल र सङ्ग्रहहरू सम्पादन र लेखेका छन् र सिकेका लेखहरू प्रकाशित गरेका छन्। उनी सुनचरी समाचार र अन्य प्रमुख नेपाली पत्रपत्रिकाका प्रमुख सम्पादक थिए ।

प्रारम्भिक जीवन र शिक्षा

प्रधानको जन्म ७ मे १९३७ मा पश्चिम बंगालको दार्जिलिङ जिल्लाको खरसाङमा भएको थियो। उनले रामकृष्ण विद्यालय, सेन्ट अल्फोनसस मिसनरी स्कूल दार्जिलिङ, सरकारी कलेज दार्जिलिङमा आफ्नो स्कूली शिक्षा सुरु गरे र कलकत्ताको कलकत्ता विश्वविद्यालयबाट इतिहासमा स्नातकोत्तर गरे। उनले कलकत्ता विश्वविद्यालयबाट इतिहासमा पीएचडी गरे ।

क्यारियर

प्रधानले सेन्ट रोबर्ट हाई स्कूल दार्जिलिङबाट शिक्षकको रूपमा आफ्नो करियर सुरु गरे र दार्जिलिङ सरकारी कलेजको इतिहास विभागमा व्याख्याता भए र अन्ततः 1984 मा कुर्सियोङ कलेजको प्रिन्सिपल भए। उनी‘The Gorkha Conquests: The Process and Consequences of the Unification of Nepal with Particular Reference to Eastern Nepal’का लेखक थिए। उनी साहित्य अकादमी, नयाँ दिल्लीद्वारा प्रकाशित साहित्य अकादमी हिस्ट्रीज सिरिजमा प्रकाशित ‘ए हिस्ट्री अफ नेपाली लिटरेचर’ का लेखक पनि थिए। उनको कृति पहिलो पहार लाई पश्चिम बंगाल सरकारले स्थापना गरेको नेपाली प्रज्ञा प्रतिष्ठानले सन् १९८३ मा भानुभक्त पुरस्कार प्रदान गरेको थियो। उनले सन् २००२ मा नेपाली साहित्य सम्मेलन पुरस्कार र २००३ मा नेपाली साहित्य परिषदले स्थापना गरेको नेपाली भाषा र साहित्यमा योगदान गरेबापत प्रत्येक तीन वर्षमा दिइने आम स्मृति पुरस्कार प्राप्त गरे।

सन् १९९६ मा सेवानिवृत्त भई नेपाली भाषाको दैनिक ‘सुञ्चरी समाचार’ मा सम्पादकको जिम्मेवारी सम्हालेका थिए । आन्तरिक समस्याका कारण २०६२ साल माघ २६ गते सुनचरी बन्द हुँदा उनले नेपाली दैनिक हिमालय दर्पणको सम्पादकको जिम्मेवारी समेत सम्हालेका थिए । स्वास्थ्य समस्याका कारण आराम गर्न उनले सेप्टेम्बर २०१३ मा दैनिकबाट राजीनामा दिएका थिए ।

व्यक्तिगत जीवन

प्रधानले पूर्णिमा प्रधानसँग विवाह गरेका थिए र उनीहरूका छोरीहरू इन्दिरा प्रधान र मनशा प्रधान र छोराहरू सोमेन्द्र प्रधान र गेहेन्द्र प्रधान थिए।^{[स्रोत नखुलेको]}

पुरस्कार र मान्यता

• भानु पुरस्कार (1983) नेपाली अकादमी, पश्चिम बंगाल सरकार द्वारा उनको पुस्तक पहिलो पहार को लागी सम्मानित।
• कञ्चनजङ्घा पुरस्कार (2000) पत्रकारिताको क्षेत्रमा उनको योगदानको लागि सिलगढी जर्नल-इस्ट क्लब द्वारा सम्मानित।
• नेपाली साहित्य सम्मेलन पुरस्कार (२००२), नेपाली साहित्य सम्मेलन, दार्जिलिङद्वारा नेपाली भाषा र साहित्यको क्षेत्रमा योगदान पुर्याएकोमा।
• अगम स्मृति पुरस्कार (2003), नेपाली साहित्य परिषद, सिक्किम द्वारा नेपाली भाषा र साहित्यको क्षेत्रमा उनको योगदानको लागि सम्मानित।
• कञ्चनजङ्घा कलम पुरस्कार (2006), प्रेस क्लब अफ सिक्किम द्वारा पत्रकारिताको क्षेत्रमा उनको योगदानको लागि सम्मानित।

कुमार प्रधानको योगदान

• थेसिस (पीएचडी) प्रधान, कुमार सन् १९८२। नेपालको एकीकरणको प्रक्रिया र परिणामहरू, विशेष सन्दर्भको साथ पूर्वी नेपाल AD 1750-1850। इतिहास विभाग, कलकत्ता विश्वविद्यालय।

पुस्तकहरू र सम्पादित खण्डहरू

• ed. 1971. Baarta Haru. (An anthology of critical essays in Nepali). Darjeeling: Nepali Sahitya Parishad.
• 1982. Pahilo Pahar (in Nepali). Darjeeling: ShyamPrakashan (2010 Second Edition, SajhaPrakashan, Lalitpur, Nepal).
• 1984. A History of Nepali Literature. New Delhi: Sahitya Academy.
• 1991. Gorkha Conquest: The Process and Consequences of the Unification of Nepal, with Particular Reference to Eastern Nepal . Calcutta: Oxford University Press (Reprinted in 2009 with a foreword by John Whelpton, Himal Books, Lalitpur, Nepal) आइएसबिएन ९७८ ९९३७ ८१४४ ७ ८.
• ed. 2005. Adhiti Kahi. (Anthology of literary critique in Ne-pali), Siliguri: PurnimaPrakashan.

लेखहरू

• 1967. The Myth of Chinese Suzerainty. The Voice of Tibet 1 (3): 3–5.
• 1970. Dewkota Ma Romantikata (in Nepali). Diyalo XI (36): 9–18.
• 1973. Anayase Soche Chu (in Nepali). Pines and Camellias, Darjeeling Government College Journal, Annual Issue: 30–32.
• 1982. Agam Singh Giri Ko Kabitama Jatiya Bhavna (in Nepali). Manav Traimasik, Inaugural Volume, October – December: 71–87.
• 1983. A Note on the Lepchas. Journal of Bengal Natural History Society, N.S. 2 (2): 66–67.
• 1983. Purano Maang – Chutte Pranta Ko Maang (in Nepali). Andolon 1 (1): 1–4.
• 1993. Nepali Bhasako Sankshipto Parichaya (in Nepali). In Prakriya, edited by BirbhadraKarikodi, 76–83. Prakriya Prakashan: Paschim Sikkim.
• 2004. Darjeeling Ma Nepali Jati Ra Janjatiya Chinarika Naya Udaan Haru (in Nepali). Mahesh Chandra Regmi Lecture Social Science. Baha, Lalitpur, Nepal.

विद्यालय तह इतिहास पाठ्यपुस्तकहरू

• 1974. Bharatbarsha Ko Aitihasik Parichaya. (IXth standard history textbook in Nepali). Darjeeling: Singhal Prakashan.
• 1977. Itihas Parichay: Bharatbarsha Ko. (VIIth standard history textbook in Nepali). Darjeeling: Shyam Prakashan.
• 2008 [1980]. Prachin Savyata Haru. (VIth standard History textbook in Nepali). Darjeeling: ShyamPrakashan.
• 2007 [1982]. Manav Savyata: Madhya Yug (VIIth standard textbook in Nepali). Darjeeling: Shyam Prakashan.
• 1983. Bharatiya Itihas Ko Ruprekha. (Xth standard textbook in Nepali). Darjeeling: Shyam Prakashan.
• 1997 [1983]. Manav Savyata: Adhunik Yug. (VIIIth standard History textbook in Nepali). Darjeeling: Shyam Prakashan.
• 1986. Bharatiya Itihas Ko Ruprekha. (Xth standard textbook in Nepali). Darjeeling: Shyam Prakashan.
• 2000 [1989]. Bharatiya Itihas. (IXth &Xth standard history textbook in Nepali). Darjeeling: Shyam Prakashan.
• 1991. History of the Middle Ages. (VIIth standard history textbook in English). Darjeeling: Bista Publication House.
• 1992. History of Modern Times. (VIIIth standard history textbook in English). Darjeeling: Bista Publishing House.

अनुवाद मा काम

• n.d. Translated into Nepali the Statute of the International Court of Justice. Darjeeling: Vinayak Publications.
• 1991. Translated into Nepali M. K. Naik's A History of Indian English Literature. New Delhi: Sahitya Academy.
• 2000. Translated Birendra Subba's poems into English (“The Birth of My Son” and “The Fair”). Published in Signatures: One Hundred Indian Poets, edited by K. Sachidanandan. New Delhi: National Book Trust.
• 2009. Translated Remika Thapa's poems into English. Published in Voices from the Margin, Man Prasad Subba and Remika Thapa. Siliguri: Sunchari Prakashan.

सम्पादित जर्नल र पत्रपत्रिकाहरू

• Kamal (1953). Nepali Literary Journal published from Darjeeling.
• Hamro Sansaar (1961-1962). Nepali Monthly Journal published from Calcutta.
• Maalingo (1964-1966). Nepali Literary Journal published by
• Nepali Sahitya Sammelan, Darjeeling.
• Hamro Patrika (2009-2010). Nepali Monthly Journal published from Siliguri.
• Sunchari Samachar (1993-2007). Nepali News daily published from Siliguri.
• Himalaya Darpan (2008-2013). Nepali News daily published from Siliguri.