बङ्गलादेशका उपजिल्लाहरू
| उपजिल्ला | |
|---|---|
 | |
| श्रेणी | प्रशासनिक विभाजनहरू |
| अवस्थिति |  बङ्गलादेश |
| स्थापित | सन् १९८२ |
| सङ्ख्या | ४९५ मा |
| जनसङ्ख्या | ५,९६,८८६–१६,३४,७५० |
| क्षेत्रफल | ५७२–२,८२९ किमी२ |
| सरकार | उपजिल्ला निर्वाही अधिकृत उपजिल्ला परिषद् अध्यक्ष (कार्यकारी) |
| उप प्रशासन | सङ्घ परिषद् (४,५५४) |
 |
| यो लेख बङ्गलादेशको सरकार र राजनीतिको एक शृङ्खला हो |
उपजिल्ला, (बङ्गाली: উপজেলা, उपोजेला) जसलाई पहिले थाना भनिन्थ्यो, बङ्गलादेशको एक प्रशासनिक उपविभाजन हो, जसले एक जिल्लाको उप-एकाइको रूपमा कार्य गर्दछ। यसलाई पश्चिमी देशहरूको काउन्टी वा बोरोसँग मिल्दोजुल्दो रूपमा हेर्न सकिन्छ। ग्रामीण उपजिल्लाहरूलाई प्रशासनिक रूपमा सङ्घ परिषद क्षेत्रहरू (सङ्घ परिषदहरू) मा विभाजित गरिएको छ।
बङ्गलादेशमा ४९५ उपजिल्लाहरू रहेका छन्।[१][२][३] यो उपजिल्ला बङ्गलादेशमा क्षेत्रीय प्रशासनको दोस्रो सबैभन्दा तल्लो तह हो। प्रशासनिक संरचनामा विभाजनहरू (८), जिल्लाहरू (६४), उपजिल्लाहरू (४९५) र सङ्घ परिषदहरू समावेश छन्। बङ्गलादेशका पूर्व सैनिक शासक तथा राष्ट्रपति सेनाप्रमुख हुसेन मुहम्मद एरशादले स्थानीय सरकारलाई बलियो बनाउने प्रयासमा यो प्रणाली लागू गरेका थिए।
सङ्घ परिषद्को तल, गाउँहरू (ग्राम) र पाराहरू अवस्थित छन्, तर यिनीहरूसँग कुनै प्रशासनिक शक्ति र निर्वाचित सदस्यहरू छैनन्। सन् १९८२ को स्थानीय सरकार अध्यादेशलाई एक वर्ष पछि संशोधन गरिएको थियो, जसले विद्यमान थानाहरूलाई उपजिल्लाको रूपमा पुन: नामकरण र स्तरोन्नती गरेको थियो।[४]
इतिहास
[सम्पादन गर्नुहोस्]उपजिल्लाहरू पहिले थानाको रूपमा चिनिन्थे, जसको शाब्दिक अर्थ प्रहरी चौकी हो। अर्थको बावजुद, हालको उपजिल्लाहरू जस्तै थानाहरूले प्रशासनिक र भौगोलिक क्षेत्रको रूपमा धेरै काम गरेका थिए। १९८२ मा थानाहरूलाई अर्ध-स्वायत्त स्थानीय शासनको प्रावधानसहित उपजिल्लाको रूपमा पुन: नामकरण गरिएको थियो। यो प्रणाली सन् १९९२ मा थाना प्रणालीमा फर्काइएको थियो। पछि सन् १९९९ मा थानाहरूको प्रशासन अन्तर्गतका भौगोलिक क्षेत्रहरू उपजिल्लाहरूमा रूपान्तरण भएका थिए। यस स्तरका सबै प्रशासनिक शब्दहरूलाई थानाबाट उपजिल्लामा नामकरण गरिएको थियो।[५] उदाहरणका लागि, थाना निर्बाही अधिकारीको नाम परिवर्तन गरी उपजिल्ला निर्बाही अधिकारी (उपजिल्ला कार्यकारी अधिकृत) राखिएको थियो।
थाना शब्दको प्रयोग अहिले प्रहरी चौकीहरूलाई मात्र बुझाउँछ। सामान्यतया, प्रत्येक उपजिल्लाको लागि एक प्रहरी चौकी छ, तर ठूला प्रशासनिक एकाइहरूमा विभिन्न क्षेत्रहरू हेर्ने एक भन्दा बढी प्रहरी चौकीहरू हुन सक्छन्।
२६ जुलाई २०२१ मा, खन्दोकार आनोअरुल इस्लामले दक्षिण सुनामगञ्ज उपजिल्लाको नाम "शान्तिगञ्ज उपजिल्ला" मा परिवर्तन गर्नुका साथै तीन नयाँ उपजिल्लाहरूको निर्माण गर्ने घोषणा गरेका थिए जहाँ कक्सबाजार जिल्लामा इदगाउँ उपजिल्ला, सुनामगञ्ज जिल्लाको मध्यनगर उपजिल्ला र मदारीपुर जिल्लाको दसर उपजिल्ला समावेश छ।[६]
प्रशासन
[सम्पादन गर्नुहोस्]उपजिल्ला निर्वाही अधिकारी
[सम्पादन गर्नुहोस्]उपजिल्ला निर्वाही अधिकारी एक उपजिल्लामा एक गैर-निर्वाचित प्रशासक हो। उनीहरू निर्वाचित पदहरू अन्तर्गत उपजिल्लाको कार्यकारी अधिकृतको रूपमा कार्य गर्दछन्।
उपजिल्ला परिषद्
[सम्पादन गर्नुहोस्]प्रत्येक उपजिल्ला परिषद् (वा परिषद्) मा एक अध्यक्ष, एक उपाध्यक्ष र एक महिला उपाध्यक्ष हुन्छन्। तीनै जना प्रत्यक्ष निर्वाचनबाट निर्वाचित भएका हुन्। यस उपजिल्लाभित्रका सङ्घ परिषद्का अध्यक्षहरू परिषद्का सदस्यहरू मानिन्छन्। स्थानीय तहका सबै निर्वाचित पदमा कम्तीमा एक तिहाइ महिलाको प्रतिनिधित्व सुनिश्चित गर्न महिला उपाध्यक्षको पद सिर्जना गरिएको थियो।[७]
२२ जनवरी २०१० मा उपजिल्ला परिषद्को १८ वर्षमा पहिलो निर्वाचन सम्पन्न भएको थियो।[८]
उपजिल्लाहरूको सूची
[सम्पादन गर्नुहोस्]| जिल्ला | उपजिल्ला | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| जामालपुर जिल्ला | |||||||
| मयमनसिंह जिल्ला | |||||||
| नेत्रकोना जिल्ला | |||||||
| शेरपुर जिल्ला | |||||||
| जिल्ला | उपजिल्ला | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| बरगुना जिल्ला | |||||||
| बरिशाल जिल्ला | |||||||
| भोला जिल्ला | |||||||
| झालोकाठी जिल्ला | |||||||
| पटुयाखाली जिल्ला | |||||||
| पिरोजपुर जिल्ला | |||||||
| जिल्ला | उपजिल्ला | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| हबिगञ्ज जिल्ला | |||||||
| मौलभीबाजार जिल्ला | |||||||
| सुनामगञ्ज जिल्ला | |||||||
| सिलेट जिल्ला | |||||||
यो पनि हेर्नुहोस्
[सम्पादन गर्नुहोस्]- बङ्गलादेशको प्रशासनिक विभाजन
- बङ्गलादेशका जिल्लाहरू
- तहसील - भारत र पाकिस्तानमा प्रयोग हुने समान प्रशासनिक विभाजन
सन्दर्भ सामग्रीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ "Govt to form 3 new upazilas in three districts", The Daily Star, २७ जुलाई २०२१, मूलबाट ३० अगस्ट २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २० अक्टोबर २०२२।
- ↑ "upazila List", Bangladesh National Portal, मूलबाट १० जुलाई २०१९-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १० अगस्ट २०१५।
- ↑ "New upazila to be formed in Comilla", NTV, ९ जनवरी २०१७, मूलबाट १६ अप्रिल २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २० जुन २०१७।
- ↑ Kamal Siddiqui (२०१२), "Local Government", in Sirajul Islam and Ahmed A. Jamal, Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh (Second संस्करण), Asiatic Society of Bangladesh, मूलबाट ६ नोभेम्बर २०१६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ६ अगस्ट २०१५।
- ↑ AMM Shawkat Ali (२०१२), "Thana", in Sirajul Islam and Ahmed A. Jamal, Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh (Second संस्करण), Asiatic Society of Bangladesh, मूलबाट १५ डिसेम्बर २०१७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ६ अगस्ट २०१५।
- ↑ "Three new upazilas in Madaripur, Cox's Bazar and Sunamganj", Dhaka Tribune, २६ जुलाई २०२१, मूलबाट २६ जुलाई २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २६ जुलाई २०२१।
- ↑ "All about upazila parishad", The Daily Star, २२ जनवरी २००९, मूलबाट ५ डिसेम्बर २०१६-मा सङ्ग्रहित।
- ↑ "Upazila polls influenced", The Daily Star, २३ जनवरी २००९, मूलबाट २४ अक्टोबर २०१२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १२ जुलाई २०११।