श्रीपराशर ऋषिद्वारा प्रणीत यो पुराण अत्यन्त महत्त्वपूर्ण तथा प्राचीन हो। यसका प्रतिपाद्य भगवान विष्णु हुन्, जो सृष्टिका आदिकारण, नित्य, अक्षय, अव्यय तथा एकरस हुन्। यस पुराणमा आकाश आदि भूतहरूको परिमाण, समुद्र, सूर्य आदिको परिमाण, पर्वत, देवतादिको उत्पत्ति, मन्वन्तर, कल्प-विभाग, सम्पूर्ण धर्म एवं देवर्षि तथा राजर्षिहरूको चरित्रको विशद वर्णन छ। [१] भगवान विष्णु प्रधान हुनको पछि पनि यो पुराण विष्णु र शिवको अभिन्नताको प्रतिपादक हो। विष्णु पुराणमा मुख्य रूपले श्रीकृष्ण चरित्रको वर्णन छ यद्यपि संक्षेपमा राम कथाको उल्लेख पनि छ।
अष्टादश महापुराणहरूमा श्रीविष्णुपुराणको स्थान ठूलो छ। यसमा अन्य विषयहरूका साथ भूगोल, ज्योतिष, कर्मकाण्ड, राजवंश र श्रीकृष्ण-चरित्र आदि धेरै प्रंसगहरूको वर्णन छ। भक्ति र ज्ञानको प्रशान्त धारा यसमा सर्वत्र नैं प्रच्छन्न रूपले बहेकोछ। यद्यपि यो पुराण विष्णुपरक हो र पनि भगवान शंकरको लागि यसमा कहीं पनि अनुदार भाव प्रकट गरिएको छैन। सम्पूर्ण ग्रन्थमा शिवजीको प्रसँग सम्भवतः श्रीकृ्ष्ण-बाणासुर-संग्राममा नैं आउँछ, वहाँ स्वयं भगवान् कृष्ण महादेवजीको साथ आफ्नो अभिन्नता प्रकट गर्दै श्रीमुखले भन्दछन्-
यस पुराणमा यस समय सात हजार श्लोक उपलब्ध छन्। धेरै ग्रन्थहरूमा यसको श्लोक संख्या तेईस हजार बताइएकोछ।[२]विष्णु पुराणमा पुराणहरूका पाँचै लक्षणहरू अथवा वर्ण्य-विषयों-सर्ग, प्रतिसर्ग, वंश, मन्वन्तर र वंशानुचरितको वर्णन छ। सबै विषयहरूको सानुपातिक उल्लेख पनि गरिएकोछ। बीच-बीचमा अध्यात्म-विवेचन, कलिकर्म र सदाचार आदिमाथि पनि प्रकाश पारिएकोछ।
कथा
यो एउटा वैष्णव महापुराण हो, यो सब पातकहरूको नाश गर्ने भनी बताइएकोछ। यसको कथा निम्नलिखित भागहरूमा वर्णित छ-
